Zabawki Montessori – jakie wybrać i dlaczego warto wykorzystywać je do nauki w metodzie Montessori

Metoda Montessori, stworzona ponad sto lat temu przez Marię Montessori, włoską lekarkę i pedagożkę, to wyjątkowy system wychowawczy skoncentrowany na indywidualnym podejściu do każdego dziecka. Jest to podejście holistyczne, które zwraca uwagę na fizyczny, psychiczny, społeczny oraz emocjonalny rozwój dzieci. W założeniach tej metody, dzieci są naturalnie ciekawe świata i, jeśli dostarczymy im właściwe narzędzia oraz odpowiednie środowisko, będą się uczyć samoistnie, poprzez doświadczenie.

W metodzie Montessori dziecko uczestniczy aktywnie w procesie nauki, dzięki czemu jest bardziej świadome własnych umiejętności. Dzięki temu, że metoda Montessori pozwala dzieciom pracować we własnym tempie, maluchy uczą się zarówno odpowiedzialności za własne postępy, jak i szacunku do pracy innych. Są one także zachęcane do współpracy, co sprzyja budowaniu relacji z innymi oraz uczeniu się w kontekście społecznym.

Metoda Marii Montessori sprzyja tworzeniu solidnych fundamentów na przyszłość, kładąc nacisk na rozwój osobowości, a nie tylko przyswajanie wiedzy. Mówimy tutaj o wychowaniu, które ma na celu pomoc dzieciom w staniu się niezależnymi, myślącymi i odpowiedzialnymi osobami, przygotowanymi do podjęcia wyzwań, które przyniesie im życie.

Zasady metody Montessori

Metoda Montessori opiera się na określonych zasadach, do których należą: 

1. Samodzielność – dzieci uczą się przez własne doświadczenia, a dorosły jest pomocnikiem, nie dyktatorem.
2. Respekt – do indywidualności dziecka, jego tempa nauki oraz przestrzeni osobistej.
3. Harmonia – z naturą, w tym również zgodność z fazami rozwojowymi dziecka.
4. Praktyczne życie – nauka poprzez praktyczne działania, takie jak gotowanie czy sprzątanie.

Dodatkowe aspekty, które wyróżniają naukę metodą Montessori na tle innych metod edukacyjnych to: 

• Indywidualne podejście – każde dziecko jest traktowane jako unikatowa osoba z indywidualnym tempem rozwoju i zainteresowaniami. Pozwala to na rozwijanie mocnych stron malucha oraz pracę nad obszarami, które wymagają poprawy.
• Środowisko przygotowane – przestrzeń, w której dziecko się uczy, jest starannie przygotowana, aby zachęcać do samodzielnej eksploracji. Meble są dopasowane do wielkości dziecka, a materiały edukacyjne są dostosowane do jego poziomu rozwojowego.
• Rola nauczyciela – w metodzie Montessori nauczyciel pełni rolę obserwatora i przewodnika, a nie tradycyjnego nauczyciela. Jego zadaniem jest pomoc w nawigacji po procesie uczenia się, zamiast kierować nim w sposób autorytarny.
• Samodzielność – dzieci są zachęcane do samodzielności, co buduje ich pewność siebie i umiejętność radzenia sobie z problemami.

Materiały Montessori – specjalnie zaprojektowane materiały edukacyjne, które są podstawą tej metody, są zazwyczaj wykonane z naturalnych materiałów i zachęcają do aktywnego uczenia się poprzez angażowanie zmysłów.

Zabawki Montessori to nie tylko elementy wspomagające rozwój malucha, ale przede wszystkim narzędzia edukacyjne wywodzące się z pedagogiki Marii Montessori, włoskiej lekarki i pedagoga. Twórczyni ta zrewolucjonizowała myślenie o wczesnej edukacji, wychodząc naprzeciw naturalnym potrzebom dziecka, promując samodzielność, kreatywność oraz indywidualne tempo nauki.

Dlatego też, zabawki Montessori są starannie zaprojektowane tak, aby wspierać różne sfery rozwoju dzieci, w tym motorykę małą i dużą, percepcję sensoryczną oraz umiejętności poznawcze. Są one doskonałym narzędziem edukacyjnym, które pozwala maluchowi eksplorować świat, rozwijać swoje umiejętności oraz uczyć się poprzez doświadczanie.

Konstrukcja i materiały zabawek sensorycznych Montessori

Podstawowym założeniem zabawek w duchu Montessori jest wykorzystanie naturalnych materiałów, takich jak drewno, bawełna czy wełna. Takie zabawki są nie tylko bezpieczne dla małego odkrywcy, ale też przyjazne dla środowiska. Ich konstrukcja często opiera się na prostej formie, która nie tylko stymuluje zmysły dziecka, ale również pozwala na wielopoziomowe korzystanie z jednego przedmiotu.

Pomoce Montessori a rozwój różnych zmysłów

Zabawki tego typu są tak zaprojektowane, aby stymulować różne zmysły dziecka, w tym wzrok, słuch czy dotyk. Na przykład, sortery, czyli zabawki do sortowania kształtów, pozwalają na ćwiczenie koordynacji oko-ręka oraz rozwijanie umiejętności rozpoznawania kształtów i kolorów. Układanki i puzzle, z kolei, sprzyjają rozwojowi logicznego myślenia oraz umiejętności przestrzennych.

Promocja samodzielności

Centralnym punktem metody Montessori jest promowanie samodzielności dziecka, a dobrze dobrana zabawka edukacyjna może być tu nieocenioną pomocą. Przykładowo, pomoce takie jak zabawki do wiązania, uczą dziecko samodzielnego zawiązywania butów, co jest doskonałym przykładem nauczania poprzez zabawę w praktyce.

Estetyka i edukacyjna wartość

Warto także zwrócić uwagę, że zabawki Montessori powinny charakteryzować się estetycznym wykonaniem i kłaść nacisk na edukacyjny aspekt zabawy. Wykorzystując je, maluch może nauczyć się nie tylko nowych umiejętności, ale także rozwijać swoją wrażliwość estetyczną.

Zabawki Montessori służą nie tylko do zabawy, ale również do nauki poprzez praktykę. Zastosowanie ich w edukacji opiera się na założeniach metody Montessori, w tym na obserwacji i eksploracji. Pokazujemy więc dziecku, jak z zabawki korzystać, po czym pozostawiamy je z zadaniem, by samodzielnie odkryło przeznaczenie zabawki, wspierając tylko wtedy, gdy dziecko tego potrzebuje.

Pamiętając o praktycznych wskazówkach, korzystanie z zabawek Montessori do nauki może stać się wspaniałym doświadczeniem zarówno dla dziecka, jak i dla rodzica. Skup się na procesie nauki, a nie tylko na wyniku, aby pomoc dziecku rozwijać się w zdrowy i harmonijny sposób. Zadbaj o:

1. Tworzenie odpowiedniej przestrzeni jest podstawą w metodzie Montessori. Upewnij się, że dziecko ma do dyspozycji obszar, gdzie może swobodnie manipulować zabawkami, odkrywać i eksplorować, zachęcając do samodzielnej zabawy.
2. Stawianie na jakość, a nie ilość – zamiast kupować dużo zabawek, zdecyduj się na kilka starannie wybranych przedmiotów, które będą wspierały konkretny obszar rozwoju.
3. Wykorzystaj zabawki Montessori, aby nauczyć dziecko praktycznych umiejętności życiowych, takich jak zawiązywanie butów czy układanie ubrań. Pomoc do samodzielnego ubierania się może być tutaj znakomitym narzędziem.
4. Zwróć uwagę na zalecany wiek na opakowaniu zabawki. Ważne jest, aby pomoce były dostosowane do wieku i umiejętności dziecka.
5. Najpierw zademonstruj, jak używać danej zabawki, a następnie daj dziecku możliwość samodzielnego odkrywania i eksperymentowania. Promuj samodzielność i pozwól dziecku pracować w własnym tempie.
6. Wykorzystaj zabawki do rozwijania konkretnych umiejętności – na przykład, zabawki sensoryczne mogą być wykorzystywane do rozwijania percepcji sensorycznej, a układanki i puzzle do rozwijania umiejętności przestrzennych.
7. Jako opiekun, powinieneś obserwować dziecko i być dostępnym, gdy potrzebuje pomocy, ale również dać mu przestrzeń do samodzielnej eksploracji
8. Pozwól dziecku wyrażać siebie przez zabawę, zachęcając je do opowiadania o tym, co robi, co odkrywa, co czuje.
9. Bądź cierpliwy – rozwój niektórych umiejętności może zająć trochę czasu. Daj dziecku czas, nie zmuszaj do pośpiechu i celebrować małe sukcesy.

1. Zestaw do sortowania kształtów (sorter) – to narzędzie edukacyjne, które skupia się na rozwoju umiejętności motorycznych i percepcji wizualnej dziecka. Wykonane z różnych kształtów i kolorów elementy umożliwiają dziecku poznawanie różnorodności światła poprzez zabawę. Ten zestaw mocno wpisuje się w filozofię Montessori, promując samodzielne odkrywanie i eksperymentowanie przez dziecko, co sprzyja rozwojowi logicznego myślenia. Dzięki sorterom dziecko uczy się rozróżniać kształty i kolory oraz doskonali zdolności manualne próbując dopasować elementy do odpowiednich otworów.
2. Materiały sensoryczne – zabawki sensoryczne, czyli zestaw różnorodnych materiałów do dotykania, które mają na celu stymulację zmysłu dotyku i rozpoznawanie różnych tekstur przez małe dziecko. Taki zestaw wpisuje się w metodykę Montessori poprzez promocję rozwoju sensorycznego. Dziecko uczy się rozróżniać różne tekstury, co może takze sprzyjać rozwojowi języka poprzez poszerzenie słownictwa związanego z opisami różnych doznań dotykowych.
3. Wieża Montessori – to zestaw różnorodnie rozmiarowych klocków, które dzieci układają w wieżę. Narzędzie to koncentruje się na nauce rozróżniania wielkości. Zabawka skłania do samodzielnego myślenia i podejmowania decyzji, które klocki należy położyć na sobie, aby zbudować stabilną konstrukcję. Dziecko rozwija koordynację oko-ręka oraz umiejętność rozróżniania wielkości i proporcji.
4. Plansze do zapinania – to zabawka, które pomaga dzieciom uczyć się różnych sposobów zapinania: guziki, zamek, rzepy itp. Zgodnie z filozofią Montessori, zestaw ten promuje samodzielność w codziennych czynnościach. Dziecko uczy się praktycznych umiejętności, takich jak zapinanie guzików czy wiązanie sznurówek, co sprzyja rozwojowi małej motoryki.
5. Zestaw do układania puzzli 3D – puzzle 3D to zabawka skoncentrowana na rozwijaniu percepcji przestrzennej oraz logicznego myślenia przez układanie różnych elementów w całość. Taki zestaw puzzli 3D jest zgodny z metodą Montessori, promując samodzielność i kreatywność w rozwiązywaniu problemów. Dziecko rozwija umiejętność logicznego myślenia oraz percepcji przestrzennej, ucząc się, jak różne kształty współgrają ze sobą w trójwymiarowej przestrzeni.
6. Tęcza Grimm’s – to wielofunkcyjna zabawka wykonana z drewna, umożliwiająca budowanie różnych konstrukcji, takich jak tunele, domki czy zjeżdżalnie. Zabawka uczy w metodzie Montessori, sprzyjając rozwijaniu wyobraźni i koordynacji ruchowej. Dziecko uczy się rozpoznawania kolorów oraz rozwija wiedzę i umiejętności konstrukcyjne i kreatywność poprzez niekończące się możliwości zabawy i tworzenia nowych form z elementów tęczy.

Na co zwracać uwagę przy wyborze zabawek Montessori?

Podczas wyboru konkretnych zabawek zwróć w szczególności uwagę na:

• Bezpieczeństwo – zabawki powinny być wykonane z nietoksycznych materiałów,
• Wiek dziecka – dobieraj zabawki adekwatne do wieku i etapu rozwojowego dziecka,
• Jakość – wybieraj zabawki solidnie wykonane, które posłużą przez długi czas.
• Opinie innych rodziców – będą pomocne w wybraniu najlepszej zabawki dla dziecka do samodzielnej nauki. 

Jak wdrożyć metodę Montessori u dziecka?

Wdrażanie metody Montessori w wychowaniu dzieci wymaga zrozumienia jej podstawowych zasad oraz zastosowania ich zarówno w przedszkolu, jak i w domowym środowisku. Pracując z dzieckiem metodą Montessori w domu, koniecznie zadbaj o: 

• Stworzenie przygotowanego otoczenia – Pierwszym krokiem jest adaptacja przestrzeni dziecka tak, aby promowała samodzielność. To może obejmować niskie meble, łatwo dostępne półki z materiałami edukacyjnymi czy strefy do różnorodnych aktywności, które zachęcają do samodzielnej eksploracji.
• Zaopatrzenie w odpowiednie zabawki i materiały – Ważne jest, aby wybrać zabawki edukacyjne, które wspierają rozwój dziecka na różnych etapach, zwracając uwagę na jakość i funkcjonalność, a nie ilość.
• Umożliwienie dziecku swobody wyboru – Pozwól dzieciom wybierać, z czym chcą się bawić, promując w ten sposób ich samodzielność i pewność siebie.
• Cierpliwość i obserwacja – Jako rodzice, powinniśmy dawać dzieciom czas i przestrzeń do eksplorowania świata, obserwując je i wspierając w dążeniu do samodzielności.

W przedszkolu Montessori, warto zwrócić uwagę, aby dziecko miało zapewnione:

• Indywidualne podejście nauczyciela do dziecka – W przedszkolach Montessori, edukatorzy przyglądają się indywidualnym potrzebom i predyspozycjom każdego dziecka, aby dostosować do nich proces nauczania.
• Zorganizowany harmonogram dnia – Dzieci mają jasno określony rytm dnia, co pomaga im zrozumieć strukturę i uczy samodyscypliny.
• Wspólne aktywności – Pomimo indywidualnego podejścia, w przedszkolu Montessori istnieje też czas na wspólne aktywności, które promują współpracę i naukę w grupie.
• Profesjonalne wsparcie – Edukatorzy w przedszkolach Montessori są specjalnie szkoleni, aby wspierać rozwój dzieci zgodnie z założeniami metody, stosując specjalistyczne materiały edukacyjne i narzędzia.

W obu kontekstach, kluczowe jest stworzenie środowiska, które zachęca do samodzielnej eksploracji i uczenia się poprzez doświadczenie, a także wspieranie dziecka w rozwijaniu swoich naturalnych talentów i zainteresowań. Specjalistka ds. edukacji Novakid, Adrienne Laundry, tak wyraża swoją opinię na temat metody Montessori:

„Metoda Montessori ma na celu zagwarantowanie edukacji w opiekuńczym środowisku, w którym to uczeń przewodzi, a nauczyciel przewodniczy. Czynnik „środowiskowy” jest tutaj bardzo ważny dla pełnego i  niezależnego doświadczenia edukacyjnego. Metoda Montessori to doskonałe rozwiązanie w nauczaniu języków obcych już najmłodszych dzieci. Jako rodzice musimy używać nowego języka w codziennych czynnościach naszych dzieci, takich jak ubieranie się, zabawa i przygotowywanie posiłków. Nawet jeśli słowa, których używamy, są bardzo proste: „Załóż kapelusz”. „Włącz komputer.”; „Dodajmy trochę soli.”, to ciągłe powtarzanie i nieograniczone możliwości ćwiczeń pomagają dzieciom przyzwyczaić się do nowych struktur językowych i stworzyć środowisko niezbędne do praktycznej nauki”.

Wdrażając metodę Montessori, zarówno w domu, jak i w przedszkolu, warto pamiętać o tym, że dzieci uczą się najlepiej poprzez praktykę. Dlatego tak ważne jest, aby dać im możliwość eksperymentowania, błędów, i uczenia się na własnych doświadczeniach, co będzie budowało ich umiejętności oraz pewność siebie w przyszłości.

Dzięki zabawkom Montessori maluchy uczą się samodzielności, poprawiają swoje zdolności motoryczne i uczą się rozumieć otaczający je świat. Dodatkowo, materiały Montessori wspierają rozwój sensoryczny, sprzyjając lepszemu zrozumieniu różnych tekstur, kształtów czy kolorów. Zabawki Montessori rozwijają samodzielność i kładą duży nacisk na zdobywanie nowych umiejetności w sposób naturalny. 

Każde dziecko rozwija sę w indywidualnym tempie. Metoda Montessori to doskonały sposób na wspieranie naturalnego rozwoju dziecka. Starannie dobrane zabawki Montessori będą nieocenionym narzędziem w edukacji malucha, promując jego samodzielność, motywację do działania i chęć do uczenia się. Jeśli zainteresowały Cię te możliwości – zachęcamy do eksplorowania świata Montessori razem z Twoim dzieckiem! Możesz też przekonać się, jak w Novakid wykorzystujemy naturalną dziecięcą ciekawość świata do nauki angielskiego poprzez zabawę u dzieci w wiek 4-12 lat.