Rozwój trzylatka – jak powinien przebiegać?

Wiek trzech lat to moment względnego spokoju i równowagi w rozwoju dziecka. Po burzliwym okresie, przez niektórych nazywanym buntem dwulatka, kiedy potrzeba autonomii dziecka dominowała w jego zachowaniu, nadchodzi czas, kiedy maluch nastawiony jest na „tak” i staje się bardziej skory do współpracy.

Etap od urodzenia dziecka do ukończenia przez nie trzech lat określany jest przez psychologów jako okres wczesnego dzieciństwa. To pod wieloma względami kluczowy okres w kontekście nauki i rozwoju młodego umysłu. W wieku 3 lat dziecko nabywa umiejętności motoryczne oraz komunikacyjne, poznaje intensywne otaczający świat i porozumiewa się z otaczającymi osobami. 

W tym wieku, dziecko powinno swobodnie poruszać się w przestrzeni, umiejętności takie jak chodzenie, bieganie, wspinanie się, skakanie na jednej nodze czy chodzenie na palcach są typowe dla trzylatka. Dziecko szybko biega, skacze, schodzi po schodach, kopie i rzuca piłkę, a jego sprawność fizyczna poprawia się​​.

W zakresie emocjonalnym, trzylatek nie potrafi jeszcze ukrywać, udawać ani kontrolować swoich emocji. Stara się umacniać swoje „ja” i zdobywać większą autonomię. W wieku trzech lat, dziecko wydaje się być pogodzone ze światem i ma większą potrzebę bezpieczeństwa​​.

Jak zachowuje się 3 letnie dziecko?

Trzylatek chętniej dzieli się swoimi przedmiotami z rówieśnikami, czy rodzicami. Odważniej też wyraża własne spostrzeżenia i opinie. Jego podejście do codziennego życia odzwierciedla się w otwartości i chęci współpracy, a także większym poczuciu bezpieczeństwa. W trzecim roku życia u maluchów pojawia się sporo nowych wrażeń. Przez to dzieci stają się bardziej świadome swoich przeżyć i intensywniej odczuwają to czego doświadczają. To co „nowe” zawsze budzi dużo emocji, nawet u nas dorosłych, a co dopiero u trzyletnich dzieci!

Trzylatki dość dobrze mają opanowane słowa „ja”, „ja sam”, „ja jestem” i mogą pracować nad słowem „my”. Często chcą wszystko robić same, co jest naturalnym elementem ich rozwoju. Ważne jest, aby dawać im szanse na samodzielność, ale również być blisko, by pomóc, gdy tego potrzebują. 

Co ciekawe, dzieci w wieku trzech lat lubią zabawę w dom. Często zdarza się, że adorują jednego z rodziców, najczęściej tego przeciwnej płci. Trzylatki potrafią już zrozumiale opowiedzieć o jakimś problemie, a do dorosłych odnoszą się przyjaźnie i potrafią okazywać miłość swoim bliskim. Trzyletni maluch nie powinien mieć problemów z wykonywaniem poleceń, a jego rozwój społeczny jest dodatkowo napędzany przez słuchanie historii na swój temat. 

Jak przybiega rozwój trzylatka?

Rozwój 3-letniego dziecka jest spokojniejszy, niż u burzliwego dwulatka. W tym wieku, dziecko przechodzi przez kluczowy skok rozwojowy, który obejmuje różne aspekty jego zdolności i zachowań.

W zakresie rozwoju motorycznego, trzylatki wykazują znaczącą poprawę koordynacji i sprawności fizycznej. Maluchy zaczynają biegać płynniej, skakać na obie nogi, a także wykazują większą zręczność w manipulowaniu przedmiotami. Ich zdolności manualne rozwijają się, umożliwiając im bardziej złożone zadania, takie jak rysowanie postaci ludzkich z podstawowymi detalami, układanie prostych puzzli czy konstruowanie z klocków.

W sferze rozwoju emocjonalnego, trzylatki zaczynają lepiej rozumieć i wyrażać swoje uczucia, choć nadal mogą mieć trudności z ich kontrolowaniem. W tym okresie dzieci stają się bardziej świadome własnego „ja”, dążąc do niezależności, co może prowadzić do okazjonalnych wybuchów frustracji czy złości, gdy ich potrzeba autonomii zostaje ograniczona.

Z kolei w rozwoju poznawczym, trzyletnie dzieci często zadają wiele pytań, co jest znakiem ich rosnącej ciekawości i prób zrozumienia otaczającego ich świata. Ich zdolności językowe szybko się rozwijają; zaczynają formułować bardziej skomplikowane zdania i poszerzają słownictwo. To także dobry czas na wprowadzanie dziecka w świat języków obcych i start przygody z nauką języka angielskiego. 

Rozwój społeczny jest równie istotnym aspektem tego etapu rozwoju. Dzieci w wieku trzech lat zaczynają wykazywać większe zainteresowanie interakcjami z rówieśnikami, uczą się dzielić i współpracować, co jest ważnym krokiem w rozwoju umiejętności społecznych.

Trzyletnie dziecko powinno posiadać już kluczowe umiejętności, takie jak: 

• Ubieranie się: Trzylatek potrafi samodzielnie zakładać buty i ubranie, choć może mieć trudności z zasznurowaniem butów, zasunięciem zamka błyskawicznego czy zapięciem guzików.
• Zdolności motoryczne: Dziecko umie sprawnie posługiwać się kredkami, kolorować obrazki, rysować proste kształty geometryczne, naklejać naklejki oraz tworzyć figurki z ciastoliny lub plasteliny. Uczy się także wycinania z papieru za pomocą nożyczek.
• Zabawa na placu zabaw: Maluch radzi sobie na placu zabaw, korzystając z urządzeń takich jak zjeżdżalnie, bujaki, ścianki wspinaczkowe.
• Rozwój intelektualny: Trzylatek ma rozwiniętą umiejętność mówienia i komunikacji, rozróżnia kolory i kształty, posiada zdolność zapamiętywania oraz koncentracji, zna teksty piosenek i wierszyków, przewiduje konsekwencje swoich działań, rozumie i wykonuje polecenia.
• Rozwój emocjonalny i społeczny: Dziecko jest na etapie intensywnego rozwoju inteligencji emocjonalnej, potrafi wyrazić swoje potrzeby, chce współpracować z innymi, uczestniczy w procesie socjalizacji, ucząc się samodzielnego rozwiązywania konfliktów, a także może mieć różne lęki, takie jak strach przed samotnością czy ciemnością​​.
• Samodzielność w codziennych czynnościach: Samodzielne korzystanie z toalety i kontrolowanie potrzeb fizjologicznych, mycie zębów oraz rąk bez pomocy, samodzielne jedzenie posiłków, pomoc w prostych domowych obowiązkach.
• Rozwój językowy i komunikacja: Rozwój zdolności mówienia i komunikacji z innymi, znajomość pokaźnej ilości słów, choć czasami z błędami, formułowanie dłuższych i bardziej zrozumiałych zdań, zgłaszanie potrzeb i problemów, wykonanie poleceń. Ponadto zdolność do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, chociaż czasami mogą pojawiać się konflikty​​​​.

Niepokojące sygnały dotyczące rozwoju trzylatka mogą obejmować różne obszary rozwojowe, od fizycznego po emocjonalny i społeczny. Poniżej opisaliśmy z przykładami niektóre z nich:

1. Opóźnienia w rozwoju mowy: Dziecko nie formułuje prostych zdań lub ma ograniczony zasób słownictwa w porównaniu do rówieśników. Na przykład, większość trzylatków potrafi używać prostych zdań, ale jeśli dziecko używa głównie pojedynczych słów lub nie mówi wcale, może to być powód do zmartwienia.
   
2. Problemy z koordynacją i motoryką: Trudności z wykonywaniem podstawowych czynności motorycznych, takich jak bieganie, skakanie, czy rysowanie. Na przykład, jeśli dziecko ma problemy z utrzymaniem równowagi podczas chodzenia lub nie potrafi skakać na obie nogi, może to wskazywać na opóźnienia w rozwoju motorycznym.
   
3. Trudności z interakcjami społecznymi: Brak zainteresowania zabawą z innymi dziećmi lub trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych. Na przykład, jeśli dziecko zawsze unika interakcji z rówieśnikami i wybiera samotną zabawę, może to wskazywać na problemy w rozwoju społecznym.
   
4. Wycofanie lub nadmierne zachowania agresywne: Wyjątkowo wycofane lub agresywne zachowania, które są nietypowe dla tego etapu rozwoju. Na przykład, jeśli dziecko często bije, kopie, lub zachowuje się agresywnie wobec innych bez wyraźnego powodu, może to być sygnał alarmowy.
   
5. Problemy ze zrozumieniem i wykonywaniem poleceń: Trudności w zrozumieniu prostych instrukcji lub niemożność wykonania prostych zadań. Na przykład, jeśli trzylatek nie reaguje na proste polecenia, takie jak „proszę przynieść zabawkę”, może to wskazywać na problemy z rozumieniem języka.
   
6. Zaburzenia senne lub jedzeniowe: Nietypowe trudności ze snem, takie jak częste budzenie się w nocy, lub problemy z jedzeniem, takie jak nadmierne wybredność. Na przykład, jeśli trzyletnie dziecko regularnie budzi się w nocy i nie może ponownie zasnąć, może to wskazywać na problemy emocjonalne lub rozwojowe.
   

Niezwykle ważne jest, aby pamiętać, że każde dziecko rozwija się indywidualnie i niektóre różnice są normalne. Jednak jeśli rodzice zauważają jakiekolwiek niepokojące sygnały, powinni skonsultować się z pediatrą lub specjalistą ds. rozwoju dziecięcego, aby wykluczyć ewentualne problemy lub zapewnić dziecku odpowiednią pomoc.

Rozwój społeczny i emocjonalny trzylatka jest złożonym i dynamicznym procesem, który wymaga wsparcia i zrozumienia ze strony dorosłych. Budowanie pozytywnych relacji, zapewnienie stabilnego środowiska emocjonalnego i zachęcanie do zabaw społecznych są kluczowe dla zdrowego rozwoju dziecka w tym krytycznym okresie.

W wieku przedszkolnym, sfera emocjonalna dziecka nabiera szczególnego znaczenia, pełniąc funkcję kierunkową. W tym okresie, emocje i impulsy w dalszym ciągu mają istotny wpływ na zachowanie dziecka. Choć trzylatek zaczyna poprawnie rozpoznawać i nazywać niektóre z tych emocji, jego umiejętności w tej dziedzinie są jeszcze ograniczone.

W tym wieku, dziecko staje się także bardzo wrażliwe na niewerbalny przekaz uczuć oraz na atmosferę panującą wokół niego. Reaguje na emocje wyrażane przez rodziców i opiekunów, co może wpływać na jego własne samopoczucie i zachowanie. Dlatego ważne jest, aby dorośli byli świadomi swoich reakcji emocjonalnych i stwarzali bezpieczne, pozytywne środowisko, które wspiera rozwój dziecka.

Trzylatek w swoim rozwoju społecznym zaczyna również dostrzegać i naśladować interakcje międzyludzkie, co jest kluczowym etapem w nauce umiejętności społecznych. Dziecko w tym wieku często bawi się w odgrywanie ról (np. zabawa w dom), co jest naturalnym sposobem na eksplorowanie różnych zachowań społecznych i emocjonalnych. Ta forma zabawy umożliwia dziecku lepsze zrozumienie relacji międzyludzkich oraz pozwala na eksperymentowanie z różnymi emocjami i reakcjami.

Bunt trzylatka

Bunt trzylatka jest zazwyczaj bardziej złożony i świadomy niż bunt dwulatka, odzwierciedlając rozwój poznawczy, emocjonalny i społeczny dziecka. Rozumienie tych różnic może pomóc rodzicom i opiekunom w lepszym reagowaniu na potrzeby dziecka na każdym z tych etapów rozwoju.

Jeśli chodzi o przyczyny buntu, to u trzylatka są one bardziej związane z rozwijającą się niezależnością i samoświadomością. Trzylatki testują granice i próbują zrozumieć swoją rolę w społeczeństwie, co wiąże się z większą świadomością własnego „ja” i potrzeb. U dwulatka z kolei bunt często wynika z frustracji spowodowanej ograniczonymi umiejętnościami komunikacyjnymi. Dwulatki buntują się, ponieważ nie potrafią jeszcze w pełni wyrazić swoich potrzeb i emocji słowami.

Zbuntowany trzylatek może być bardziej uparty i zorientowany na konkretny cel. Trzylatki często wyrażają niezadowolenie w bardziej zorganizowany sposób, używając słów do wyrażenia swoich sprzeciwów i preferencji. Bunt dwulatka natomiast jest bardziej impulsywny i mniej przewidywalny. Dwulatki mogą mieć wybuchy gniewu lub płaczu, gdy napotykają na opór lub gdy czują się niezrozumiane

Rozwój intelektualny trzylatka jest charakteryzowany przez intensywny rozwój procesów poznawczych. W tym wieku dziecko zdobywa i przyswaja wiele informacji, co przejawia się zwiększoną zdolnością do rozumienia otaczającego świata oraz rozwijającej się pamięci. Trzylatek wykazuje zdolność do zapamiętywania i przyswajania nowych faktów, a także coraz lepiej rozumie zasady i koncepty, które wcześniej były dla niego nieosiągalne.

Jednak pomimo tych umiejętności, trzylatki często napotykają trudności w koncentrowaniu uwagi na jednym temacie przez dłuższy czas. Ich naturalna ciekawość i potrzeba poznania otaczającego świata sprawiają, że łatwo przeskakują od jednego tematu do drugiego, co jest typową cechą rozwoju w tym wieku. Ta dynamika myślenia, choć może wydawać się chaotyczna, jest naturalnym elementem rozwoju poznawczego dziecka.

Właśnie ta nieustanna ciekawość i chęć poznawania nowych rzeczy sprawia, że trzylatki często wykazują duże zainteresowanie przedszkolem, gdzie mają możliwość odkrywania nowych pomysłów, nawiązywania interakcji z rówieśnikami i uczestniczenia w zorganizowanych zajęciach edukacyjnych. Przedszkole staje się dla nich miejscem, gdzie mogą kontynuować swoją przygodę z poznawaniem świata w zorganizowany i wspierający sposób.

Rozwój fizyczny i motoryczny trzylatka charakteryzuje się dynamicznym wzrostem i doskonaleniem wielu funkcji fizjologicznych i biologicznych. W tym okresie obserwuje się szybki rozrost organizmu, co wiąże się z poprawą sprawności fizycznej i motorycznej. Dziecko w wieku trzech lat zazwyczaj wykazuje zwiększoną zręczność i koordynację ruchową, co pozwala mu na swobodne wykonywanie różnorodnych ćwiczeń fizycznych.

Typowe aktywności, które trzylatek wykonuje z łatwością, obejmują skakanie, chodzenie na czworaka, wieszanie się na rękach, wspinanie się oraz bieganie. Te umiejętności świadczą o znacznym postępie w rozwoju motorycznym i są ważnym krokiem w kierunku pełnej kontroli nad ruchami ciała.

Mimo tych zdobytych już umiejętności, ważne jest pamiętanie, że trzylatek wciąż jest podatny na zmęczenie i nie jest w pełni odporny na wysiłek fizyczny oraz hałas. Jego ciało wciąż się rozwija i potrzebuje odpowiedniej ilości odpoczynku oraz zrównoważonej aktywności fizycznej. Rodzice i opiekunowie powinni zatem dbać o to, aby dziecko miało wystarczająco dużo czasu na regenerację i nie było przeciążone nadmiernym wysiłkiem fizycznym.

Rodzice, jeżeli zastanawiacie się jak wspierać Waszego trzylatka w rozwoju społecznym między trzecim a czwartym rokiem życia, poniżej przygotowaliśmy dla Was kilka wskazówek.

1. Wspieraj samodzielność dziecka.

Pozwól dziecku wykonywać proste czynności samo, jak ubieranie się czy mycie zębów. Na przykład, możesz przygotować ubrania, ale pozwolić dziecku na samodzielne ich założenie, nawet jeśli zajmie to więcej czasu. Umożliwiaj podejmowanie małych decyzji, na przykład wybór ubrania na dany dzień lub wybór przekąski.

2. Umożliwiaj zabawy ruchowe na placu zabaw.

Regularne wizyty na placu zabaw pozwalają dziecku rozwijać umiejętności motoryczne, jak bieganie, wspinanie się czy huśtanie. Zabawy ruchowe z rówieśnikami wspierają także rozwój społeczny, ucząc współpracy i negocjacji.

3. Wprowadź drobne obowiązki.

Proste zadania, jak nakrywanie do stołu czy pomoc w sprzątaniu zabawek, uczą odpowiedzialności i dają poczucie bycia ważną częścią rodziny. Można stworzyć prostą tablicę obowiązków z naklejkami za wykonane zadania, co motywuje i sprawia radość dziecku.

4. Wprowadzaj zasady.

Zasady powinny być jasne i konsekwentnie stosowane, np. „po zabawie sprzątamy zabawki”. Ważne, aby zasady były dostosowane do wieku dziecka i możliwe do zrozumienia.

5. Unikaj ciągłych zakazów.

Zamiast ciągłego mówienia „nie”, próbuj przekierowywać uwagę dziecka na akceptowalne działania. Np. jeśli dziecko rysuje na ścianie, zaproponuj rysowanie na papierze, zamiast po prostu zabraniać malowania.

6. Komunikuj się językiem dorosłych.

Mówienie do dziecka jasnym, poprawnym językiem pomaga w rozwijaniu umiejętności językowych. Czytanie dziecku książek i opowiadanie historii jest świetnym sposobem na rozwijanie słownictwa i zdolności językowych.

Podsumowując, wspieranie rozwoju trzylatka to proces wymagający zaangażowania, ale także pełen satysfakcji. Wspólne zabawy, aktywność fizyczna, rozwijanie samodzielności oraz pozytywna komunikacja są kluczowe dla zdrowego rozwoju dziecka w tym wieku. Mamy nadzieję, że dzięki temu artykułowi wiesz już co powinien umieć 3-latek i jak kreatywnie wspierać rozwój dziecka w tym wieku. 

Czy ten artykuł był pomocny?