Doświadczenia naukowe i eksperymenty dla dzieci – 13 prostych eksperymentów dla przedszkolaków

Eksperymenty naukowe są wspaniałym sposobem na rozwijanie ciekawości i kreatywności u dzieci w wieku przedszkolnym. Dzięki nim maluchy mogą poznać podstawowe zasady rządzące światem nauki, a także rozwijać ważne umiejętności takie jak obserwacja, analiza czy wnioskowanie.

W tym artykule znajdziesz aż 13 prostych i łatwych do wykonania w domu eksperymentów dla dzieci w wieku przedszkolnym, które pomogą zainteresować maluchy nauką oraz rozbudzą ich ciekawość świata.

Wszystkie materiały potrzebne do wykonania tych eksperymentów znajdziesz w domu, a pociecha będzie zachwycona efektami wspólnego eksperymentowania z rodzicami!

Od lawy w szklance po wytwórcę chmur, każde z doświadczeń i eksperymentów jest proste, bezpieczne i zapewni dziecku mnóstwo frajdy. Gotowi na dużą dawkę naukowej zabawy? Nadszedł czas na proste eksperymenty dla dzieci!

Tęcza w szklance (wiek: 4-7 lat)

Materiały:

• 5 szklanek
• Woda
• Cukier
• Barwniki spożywcze

Jak wykonać eksperyment?

1. Wlej do każdej szklanki różne ilości wody: 50 ml, 100 ml, 150 ml, 200 ml, 250 ml.
2. Dodaj do każdej szklanki cukier w proporcji 1 łyżka cukru na każde 50 ml wody. Dokładnie wymieszaj.
3. Dodaj różne barwniki spożywcze do każdej szklanki.
4. Ostrożnie przelej barwione wody do jednej dużej szklanki, zaczynając od roztworu z największą ilością cukru.
5. Obserwuj powstawanie tęczy.

Uwaga: Można dodać roztwory soli zamiast cukru, aby zobaczyć, jak wpłynie to na układanie się warstw.

Wyjaśnienie naukowe: Gęstość roztworu cukrowego zmienia się wraz z ilością cukru w wodzie. Im więcej cukru, tym większa gęstość. Barwione wody układają się zatem warstwowo według gęstości.

Cel eksperymentu: Uświadamia dzieciom różnic w gęstości płynów oraz wprowadzenie pojęcie gęstości.

Domowe płatki śniegu (wiek: 4-6 lat)

Potrzebne materiały:

• Słoik z wrzącą wodą
• Boraks
• Nitka
• Słomka
• Ołówek

Jak wykonać eksperyment?

Zobacz wideo instrukcję od Novakid, jak krok po kroku wykonać ten eksperyment.

Cel eksperymentu: Rozwijanie umiejętność obserwacji i zrozumienie podstawowych reakcji chemicznych.

Taniec ryżu (wiek: 4-6 lat)

Potrzebne materiały:

• Szklanka
• Woda gazowana
• Ryż
• Barwnik spożywczy (opcjonalnie)

Jak wykonać eksperyment? 

1. Napełnij szklankę wodą gazowaną.
2. Dodaj kilka kropli barwnika spożywczego (opcjonalnie).
3. Wrzuć ryż do szklanki z wodą gazowaną.
4. Obserwuj, jak ziarna ryżu zaczynają „tańczyć” w wodzie.

Uwaga: Spróbuj też tego eksperymentu z innymi materiałami, takimi jak makaron, soczewica czy groch.

Wyjaśnienie naukowe: Woda gazowana zawiera bąbelki dwutlenku węgla. Bąbelki te przyczepiają się do ziaren ryżu, zwiększając ich wyporność i sprawiając, że unoszą się na powierzchni. Gdy bąbelki uciekają, ryż opada na dno, a proces zaczyna się od nowa.

Cel eksperymentu: Uczy dzieci o wyporności i właściwościach wody gazowanej.

Wulkan z wodą i olejem (wiek: 5-8 lat)

Potrzebne materiały:

• Szklanka
• Woda
• Barwnik spożywczy
• Olej roślinny
• Tabletki musujące (np. aspiryna)

Jak wykonać eksperyment?

1. Wlej do szklanki około 1/3 wysokości wody.
2. Dodaj kilka kropli barwnika spożywczego.
3. Wlej do szklanki olej roślinny, aż osiągnie 2/3 wysokości.
4. Rozłóż tabletkę musującą na kilka mniejszych kawałków.
5. Wrzuć kawałki tabletki do szklanki z wodą i olejem.
6. Obserwuj, jak tworzą się bąbelki i unoszą się przez warstwę oleju, tworząc efekt wulkanu.

Uwaga: Można użyć różnych barwników spożywczych, aby uzyskać efekt tęczy lub eksperymentować z różnymi rodzajami oleju, aby zobaczyć, jak wpływa to na eksperyment.

Wyjaśnienie naukowe: Tabletki musujące reagują z wodą, wytwarzając dwutlenek węgla, który tworzy bąbelki. Ponieważ olej i woda nie mieszają się ze sobą, bąbelki muszą przebić się przez warstwę oleju, zanim uciekną.

Cel eksperymentu: Uczy dzieci o reakcjach chemicznych, właściwościach wody i oleju oraz zasadzie nierozpuszczania się niektórych substancji.

Balon, który sam się napełnia (wiek: 5-8 lat)

Potrzebne materiały:

• Butelka plastikowa
• Balon
• Soda oczyszczona
• Ocet
• Lejek

Jak wykonać eksperyment?

1. Wlej około 1/3 butelki octu.
2. Za pomocą lejka wsyp do balonu około 1-2 łyżeczki sody oczyszczonej.
3. Ostrożnie nałóż balon na szyjkę butelki, ale nie pozwól, aby soda wpadła do środka.
4. Kiedy wszystko jest gotowe, unieś balon, aby soda wsypała się do butelki z octem.
5. Obserwuj, jak balon zaczyna się sam napełniać!

Uwaga: Możesz spróbować użyć różnych ilości sody i octu, aby sprawdzić, jak wpłynie to na tempo napełniania balonu.

Wyjaśnienie naukowe:

Reakcja sody oczyszczonej z octem powoduje wydzielanie się dwutlenku węgla (CO₂), który nie ma gdzie uciec, więc wypełnia balon, powodując jego napompowanie.

Cel eksperymentu:

Uczy dzieci o reakcjach chemicznych, gazach i ich właściwościach, a także o procesie powstawania dwutlenku węgla.

Butelka zasysająca jajko (wiek: 6-10 lat)

Potrzebne materiały:

• Ugotowane na twardo jajko (obrane ze skorupki)
• Szklana butelka z wąską szyjką (np. po soku)
• Zapałki lub kawałek papieru

Jak wykonać eksperyment?

1. Upewnij się, że jajko jest trochę większe niż otwór butelki.
2. Zapal kawałek papieru i wrzuć go do butelki.
3. Szybko umieść jajko na otworze butelki i obserwuj, co się dzieje.
4. Po chwili jajko zostanie wciągnięte do środka butelki!

Uwaga: Eksperyment wymaga ostrożności – dorośli powinni pomagać przy używaniu ognia.

Wyjaśnienie naukowe:

Gdy papier się pali, zużywa tlen w butelce, co powoduje spadek ciśnienia wewnątrz. Powietrze na zewnątrz butelki naciska na jajko mocniej niż powietrze wewnątrz, co powoduje jego „zassanie” do środka.

Cel eksperymentu:

Demonstruje, jak działa ciśnienie powietrza i jak różnice w temperaturze mogą wpływać na siły nacisku.

Magiczne lewitujące piłki (wiek: 4-7 lat)

Potrzebne materiały:

• Suszarka do włosów
• Piłeczka pingpongowa

Jak wykonać eksperyment?

1. Włącz suszarkę na średni lub wysoki poziom i skieruj strumień powietrza pionowo w górę.
2. Umieść piłeczkę pingpongową w strumieniu powietrza i puść ją.
3. Obserwuj, jak piłeczka zaczyna „lewitować” i pozostaje zawieszona w powietrzu.

Uwaga: Eksperyment działa najlepiej z lekkimi piłeczkami – spróbuj z różnymi przedmiotami, aby zobaczyć, które najlepiej utrzymują się w powietrzu.

Wyjaśnienie naukowe:

To zjawisko nazywa się efektem Bernoulliego – szybki przepływ powietrza wokół piłeczki powoduje różnicę ciśnień, co utrzymuje ją w strumieniu powietrza.

Cel eksperymentu:

Pokazuje podstawowe zasady aerodynamiki i fizyki powietrza, ucząc dzieci, jak działa przepływ powietrza i ciśnienie.

Wytwórca chmur (wiek: 6-10 lat)

Potrzebne materiały:

• Słoik z przykrywką
• Woda
• Zapałki
• Lód

Jak wykonać eksperyment? 

1. Napełnij słoik wodą do 1/3 wysokości.
2. Połóż kilka kostek lodu na przykrywce słoika.
3. Zapal zapałkę i szybko wrzuć ją do słoika z wodą, a następnie szybko zakryj słoik przykrywką z lodem.
4. Obserwuj powstawanie „chmur” wewnątrz słoika.

Uwaga: Można użyć suchego lodu zamiast lodu, aby pokazać, jak powstają chmury w różnych warunkach temperaturowych.

Wyjaśnienie naukowe: Zapalona zapałka wytwarza dym, który jest zanieczyszczeniem powietrza. Para wodna zawarta w powietrzu w słoiku skrapla się na dymie. Gdy para wodna styka się z zimną powierzchnią przykrywki, tworzy się kondensacja, powodując powstanie chmur.

Cel eksperymentu: Uczy dzieci o procesie kondensacji i atmosferycznego tworzenia chmur.

Kryształowe drzewko (wiek: 7-10 lat)

Potrzebne materiały:

• Sól (np. chlorek amonu, siarczan miedzi)
• Woda
• Naczynie szklane
• Drut lub gałązka
• Nożyczki

Jak wykonać eksperyment? 

1. Przygotuj nasycany roztwór soli i wody, podgrzewając wodę i mieszając sól, aż przestanie się rozpuszczać.
2. Wlej roztwór do naczynia szklanego.
3. Uformuj drzewko z drutu lub gałązki i umieść je w naczyniu z roztworem soli.
4. Odstaw naczynie w spokojne miejsce na kilka dni.
5. Obserwuj, jak na drzewku rosną kryształy.

Uwaga: Można użyć różnych soli, aby zobaczyć, jak różne substancje krystalizują się w różny sposób.

Wyjaśnienie naukowe: Proces krystalizacji zachodzi, gdy nadmiar soli osiada na drzewku. Kryształy powstają w wyniku parowania wody i opadania cząstek soli na drzewko.

Cel eksperymentu: Uczy dzieci o procesie krystalizacji i tworzeniu się kryształów.

Skorupa jajka (wiek 4 -7 lat)

Potrzebne materiały:

• Jajko
• Szklanka
• Ocet

Jak wykonać eksperyment?

1. Umieść jajko w szklance.
2. Napełnij szklankę octem, aż jajko będzie całkowicie zanurzone.
3. Odczekaj 24-48 godzin, obserwując zmiany w skorupie jajka.
4. Po tym czasie wyjmij jajko i zobacz, jak stało się miękkie i przezroczyste.

Uwaga: Można eksperymentować z innymi kwasami, takimi jak sok z cytryny, aby zobaczyć, jak wpłyną na skorupę jajka.

Wyjaśnienie naukowe: Ocet reaguje z węglanem wapnia w skorupie jajka, rozpuszczając go i uwalniając dwutlenek węgla. W efekcie skorupa znika, a jajko staje się miękkie i przezroczyste.

Cel eksperymentu: Uczy dzieci o reakcjach chemicznych, właściwościach kwasów i zasad oraz budowie skorupy jaja.

Kiełkowanie fasoli (wiek: 4-6 lat)

Potrzebne materiały:

• Fasola (nasiona)
• Woda
• Mokry papierowy ręcznik
• Plastikowy pojemnik lub woreczek strunowy

Jak wykonać eksperyment? 

1. Namocz nasiona fasoli przez 12 godzin.
2. Wyjmij nasiona i umieść je na mokrym papierowym ręczniku.
3. Złóż ręcznik z nasionami i umieść go w plastikowym pojemniku lub woreczku strunowym.
4. Umieść pojemnik w ciepłym miejscu, ale nie bezpośrednio na słońcu.
5. Obserwuj codziennie, jak nasiona kiełkują, aż pojawią się korzenie i liście.

Uwaga: Można porównać tempo kiełkowania różnych gatunków nasion lub zbadać, jak zmienia się tempo kiełkowania w zależności od warunków, takich jak temperatura i dostępność światła.

Wyjaśnienie naukowe: Kiełkowanie nasion to proces wzrostu rośliny z nasion. Woda, ciepło i wilgoć są kluczowymi czynnikami wpływającymi na ten proces.

Cel eksperymentu: Uczy dzieci o procesie wzrostu roślin i warunkach niezbędnych do ich rozwoju.

Kompostownik w słoiku (wiek: 6-10 lat)

Potrzebne materiały:

• Duży słoik z pokrywką lub szklane naczynie
• Ziemia
• Resztki roślinne (np. skórki owoców, warzyw)
• Dżdżownice

Jak wykonać eksperyment?

1. Wypełnij słoik warstwami ziemi i resztek roślinnych.
2. Dodaj dżdżownice do słoika.
3. Zakryj słoik pokrywką z otworami na powietrze.
4. Umieść słoik w ciepłym, ciemnym miejscu.
5. Obserwuj przez kilka tygodni, jak dżdżownice przetwarzają resztki roślinne na kompost.

Uwaga: Można porównać tempo kompostowania różnych rodzajów resztek roślinnych lub zbadać wpływ różnych warunków (np. wilgotności, temperatury) na proces kompostowania.

Wyjaśnienie naukowe: Dżdżownice przetwarzają resztki roślinne na kompost, bogaty w składniki odżywcze, który jest korzystny dla wzrostu roślin. Proces ten nazywany jest kompostowaniem.

Cel eksperymentu: Uczy dzieci o kompostowaniu, recyklingu organicznym i roli dżdżownic w ekosystemie.