5 min Opóźniony rozwój mowy u dziecka – ekspert wyjaśnia możliwe przyczyny
Każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie. Utarte normy rozwojowe mogą być przydatną wskazówką do weryfikowania, czy pociecha rozwija się prawidłowo, jednak nie powinny wyznaczać sztywnych ram. Jeden z najważniejszych aspektów rozwoju dziecka – rozwój mowy wynika z rozwoju także innych sfer – ruchowej, intelektualnej, emocjonalnej i społecznej. Kompletne spojrzenie na etapy rozwoju dziecka daje nam możliwość ustalenia, czy dziecko rozwija się prawidłowo, czy wymaga regularnej pracy ze specjalistą.
W ostatnim czasie w tekstach naukowych omawia się głównie opóźniony rozwój ruchowy u dziecka. My dzisiaj przyjrzymy się jednak kwestii mowy. Czy rodzice powinni się martwić, gdy dziecko mówi mniej niż rówieśnicy? Jeżeli Twoja pociecha mimo ogólnego dobrego rozwoju wykazuje się zbyt małym zasobem wydawanych dźwięków czy słów, ale też słabszym rozumieniem tego, co osoby z otoczenia mówią do dziecka, możliwe, że doszło do opóźnionego rozwoju mowy lub opóźnienia językowego.
Dlaczego dziecko późno zaczyna mówić?
Przyczyny mogą być różne. O tym dlaczego dziecko późno zaczyna mówić, opowiemy dzisiaj z pomocą ekspertki – dyrektor ds. treści edukacyjnych Novakid – Adrienne Landry, która podzieli się z nami swoją wiedzą na temat opóźnionego rozwoju dziecięcej mowy. Problem jest dość powszechny, jednak po zauważeniu pierwszych symptomów, warto od razu uzyskać pomoc językową i logopedyczną. Zrozum, dlaczego dochodzi do nieprawidłowego rozwoju mowy i co robić, kiedy zaburzenie dotknie Twojego dziecka.
Czym jest opóźniony rozwój mowy dziecka a opóźnienie językowe?
Eksperci ds. dziecięcego rozwoju, w tym Adrienne Landry tłumaczą, że opóźnienie językowe to stan, w którym zdolności językowe dziecka rozwijają się wolniej niż u jego rówieśników. Opóźnienie językowe różni się nieco od opóźnienia mowy.
Opóźnienie językowe odnosi się do całego systemu przekazywania i odbierania informacji, włączając w to formy werbalne, niewerbalne i pisane, podczas gdy opóźnienie mowy obejmuje tylko komunikację werbalną i artykulację.
Zdaniem Adrienne Landry, dzieci z opóźnieniem językowym mogą mieć trudności z ogólnym rozumieniem i mówieniem, co może wpływać na ich interakcje i mieć wpływ na codzienne życie. Dzieci z opóźnieniem mowy mogą z powodzeniem używać słów i wyrażeń do wyrażania swoich myśli, ale te słowa mogą być trudne do zrozumienia.
Opóźnienie rozwoju dziecka, przyczyny opóźnionego rozwoju mowy
Istnieją zarówno medyczne, jak i środowiskowe lub rodzinne źródła opóźnień językowych i mowy. Wśród przyczyn medycznych znajdują się takie stany jak: utrata słuchu, wady zgryzu, niepełnosprawność intelektualna (na przykład dysleksja lub inne upośledzenia w uczeniu się), zaburzenia ze spektrum autyzmu, fizyczne problemy z mową lub mutyzm wybiórczy. Inne medyczne czynniki ryzyka obejmują przedwczesny poród, niską masę urodzeniową i asfiksję porodową.
Czynniki pozamedyczne jak mówi Adrienne Landry, mogą obejmować: poziom wykształcenia rodziców, występowanie w rodzinie problemów z mową lub językiem, czy dużą liczebność rodziny. Niektórzy badacze identyfikują również częste konflikty rodzinne jako możliwą przyczynę opóźnienia języka i mowy.
Częste symptomy opóźnienia mowy, czyli kiedy dziecko potrzebuje pomocy
Co powinno zwrócić uwagę rodziców na potencjalnie zaburzony rozwój intelektualny dziecka pod kątem językowym? Oto kilka symptomów, które mogą pomóc postawić trafną diagnozę.
- późniejsze pojawienie się gaworzenia (prawidłowo około 6-9 miesiąc życia),
- ubóstwo słownikowe,
- późniejsze używanie zdań prostych i złożonych (prawidłowo, pod koniec 2 r.ż. dziecko powinno operować zdaniami prostymi, a pod koniec 3 r.ż. złożonymi),
- zbyt długo utrzymująca się nieprawidłowa struktura gramatyczna w zdaniach,
- zniekształcenie fonetycznej budowy wyrazów,
- przedłużający się okres swoistej mowy dziecięcej,
- słaba pamięć słuchowa, opóźnienie rozwoju analizy i syntezy słuchowej,
- trudności w samodzielnym opowiadaniu uwzględniającym kolejność zdarzeń oraz związki przyczynowo-skutkowe.
Czy dwujęzyczność może wpływać na opóźnienie rozwoju mowy u dziecka?
Zdecydowanie nie – podkreśla ekspertka Adrienne Landry. Mówienie więcej niż jednym językiem nie dezorientuje dziecka. Dziecko może potrzebować więcej czasu, aby nauczyć się tylu słów w drugim języku, ile już przyswoiło w swoim pierwszym języku, ale nie powinno dochodzić do żadnych znaczących opóźnień językowych, w wyniku bycia dwujęzycznym.
Wręcz przeciwnie, osoby dwujęzyczne mogą przenosić swoje umiejętności językowe między dwoma językami, co może sprzyjać większym sukcesom w czytaniu i mówieniu. Jeżeli ciekawi Cię, jak wychować dziecko dwujęzyczne i jakie płyną z tego korzyści, dowiedz się więcej z osobnego artykułu na ten temat.
Jak uniknąć opóźnienia w rozwoju mowy – porady eksperta
Zdaniem Adrienne Landry, im więcej interakcji językowych dziecko otrzymuje, tym lepiej.
Nie należy jednak wierzyć w mit, że dziecko w końcu samo zacznie mówić. W przypadku opóźnienia mowy zdarza się, że prędzej czy później mowa samoczynnie rozwija się z i dziecko nadgania zaległości. Nigdy jednak nie mamy gwarancji na to, że tak się stanie.
Praca nad wyeliminowaniem zaburzeń językowych i opóźnienia mowy będzie dużo trudniejsza u dzieci w wieku szkolnym, a wyzwania naukowe w podstawówce mogą przysporzyć dziecku dodatkowych trudności. Jeśli mowa nie rozwinie się, to czekając, tracisz cenny czas, który można wykorzystać na wsparcie rozwoju dziecka i szybsze rozwiązanie problemu.
Rozwój języka polega na motywacji, a także zapewnieniu dziecku dodatkowych okazji do mówienia przez cały dzień. Niektóre z najlepszych strategii wspierania rozwoju mowy i języka nie wymagają dodatkowych narzędzi, aplikacji, zabawek, czy godzin spędzonych u logopedy.
Jak radzić sobie, gdy u dziecko nie mówi?
Wśród strategii, które Adrienne Landry rekomenduje rodzicom, aby pomóc swoim dzieciom z opóźnieniem mowy, dużą rolę odgrywa zwracanie większej uwagi na komunikację z dzieckiem. To, w jaki sposób rodzice rozmawiają z dzieckiem, ma największy wpływ na jego rozwój językowy. Jeżeli ta komunikacja przebiega niezgodnie z normą, warto poza tym, warto wypróbować:
- Powtarzenie nowego słownictwa – dziecko musi być pewne znaczenia nowego słowa, zanim zacznie go używać w wypowiadanych przez siebie zdaniach.
- Rozszerzanie wypowiedzi – możesz powtórzyć wypowiedzi swojego dziecka, czyniąc je podobnymi do wypowiedzi dorosłych, rozbudowując je i dodając do nich dodatkowe słowa. To szczególnie dobra metoda na opóźniony rozwój mowy u 5 latka (oraz starszych dzieci).
- Czas na odpowiedź – zatrzymaj się na chwilę i poczekaj podczas rozmowy z dzieckiem. Zwolnienie tempa rozmowy pomoże dziecku lepiej się skoncentrować na temacie.
- Wygłupiajcie się – wspólne wydawanie zabawnych dźwięków zmniejsza presję i ćwiczy wokalizację. To szczególnie dobra metoda na opóźniony rozwój mowy u 4 latka (oraz starszych dzieci).
- Zabawa w polowanie na przedmioty – związane z kolorem, teksturą, dźwiękiem, wymawianie na głos nazw upolowanych przedmiotów i próba ich jak najbardziej szczegółowego opisania.
- Wzbogacone czytanie – przed przeczytaniem tekstu wspólnie obejrzyjcie zdjęcia, skomentujcie je i zadawajcie pytania. Zobacz, co Twoje dziecko uważa za najbardziej interesujące w książce. To szczególnie dobra metoda na opóźniony rozwój mowy u 6 latka (oraz starszych dzieci).
- Ogranicz czas przed ekranem – żadna aplikacja, ani telewizja nie zastąpi tego, co może dać prawdziwa, żywa interakcja z rodzicem lub rówieśnikami.
Czy uważasz, że informacje zawarte w tym artykule były przydatne?
Jeżeli Twoje dziecko boryka się z problemem opóźnienia mowy lub zaburzeniami językowymi, koniecznie skorzystaj z pomocy specjalistów. Zachęcamy rodziców do podzielenia się ich doświadczeniami na temat problemów rozwojowych u swoich dzieci. Odezwij się do nas, jeżeli zauważysz niższą sprawność językową u dziecka lub inne dolegliwości w okresie kształtowania się mowy.
