Kobiety w nauce – znane Polki, o których musisz wiedzieć! 

Nauka to klucz do zrozumienia świata. Dzięki niej wiemy, jak funkcjonuje nasze ciało, dlaczego pada deszcz, jak działa Internet i co znajduje się we wszechświecie. Nauka pomaga nam nie tylko rozumieć, ale także rozwiązywać problemy – dzięki niej leczymy choroby, możemy chronić środowisko naturalne i tworzyć nowe technologie. 

Przez wieki kobiety musiały walczyć o swoje miejsce w nauce. Często nie mogły studiować na uniwersytetach, a ich odkrycia przypisywano mężczyznom. Mimo to wiele z nich nie poddało się i osiągnęło sukcesy, które na zawsze zapisały się na kartach historii. Ich praca jest dowodem na to, że nauka nie ma płci – każdy, kto ma marzenia i jest gotowy ciężko pracować, może dokonać czegoś niezwykłego.

Przed Tobą 10 wybitnych kobiet, które nie tylko coś wynalazły, ale również realnie wpłynęły na otaczającą nas rzeczywistość. 

Do grona najwybitniejszych Polek w historii Polski i całego świata z pewnością należy Maria Skłodowska-Curie. Urodziła się w 1867 roku w Warszawie, gdy Polska znajdowała się pod zaborami, co oznaczało wiele ograniczeń, także związanych z edukacją. Maria była najmłodszym dzieckiem w rodzinie nauczycielskiej, która ceniła wiedzę i wykształcenie. Już jako młodej dziewczynie marzyła jej się kariera naukowa, ale jako kobieta w ówczesnej Polsce nie mogła studiować na uniwersytecie.

W wieku 24 lat wyjechała do Paryża, gdzie rozpoczęła studia na Sorbonie. Tam poznała swojego przyszłego męża, Pierre’a Curie, który wspierał ją w jej badaniach. Razem zaczęli eksperymenty nad promieniotwórczością – terminem, który Maria jako pierwsza wprowadziła do nauki. Co wynalazła Maria Skłodowska-Curie? W 1898 roku odkryła dwa nowe pierwiastki: polon (nazwany na cześć Polski) i rad, za co otrzymała Nagrodę Nobla.

Zasługi Marii Skłodowskiej-Curie dla rozwoju nauki

Maria Skłodowska-Curie jako pierwsza zauważyła, że promieniowanie to właściwość atomów, a nie efekt chemicznej interakcji między nimi. Jej badania stały się fundamentem nowoczesnej fizyki jądrowej i medycyny. Dzięki jej pracom rozwinięto techniki radioterapii, które do dziś są podstawą leczenia nowotworów.

Maria była pierwszą kobietą, która zdobyła Nagrodę Nobla i jedyną, która otrzymała ją w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych: fizyce (1903) i chemii (1911). Jej odkrycia zrewolucjonizowały naukę i przyczyniły się do rozwoju technologii, z których korzystamy do dziś.

Prof. Stefania Jabłońska urodziła się w Warszawie w 1920 roku w rodzinie żydowskiej. Jej zainteresowanie medycyną pojawiło się wcześnie, a wybór specjalizacji – dermatologii – był wynikiem jej fascynacji funkcją skóry. Ukończyła studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim tuż po II wojnie światowej, kiedy Polska odbudowywała się z wojennych zniszczeń.

Od początku swojej kariery Jabłońska poświęciła się badaniom nad chorobami skóry. W latach 70. odkryła, że wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest kluczowym czynnikiem wywołującym raka szyjki macicy. Odkrycie to stało się fundamentem w walce z tą chorobą, umożliwiając opracowanie szczepionek, które dziś są standardem w profilaktyce. Jabłońska była autorką lub współautorką ponad 1000 publikacji naukowych i kierowała licznymi badaniami klinicznymi, które zmieniały oblicze dermatologii na świecie. 

Wśród słynnych kobiet naukowców musi się też znaleźć Janina Hurynowicz, która była polską lekarką, neurofizjolog, neurologiem i psychiatrą. Po drugiej wojnie światowej pracowała na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie objęła stanowisko profesora. W swojej pracy naukowej specjalizowała się w neurofizjologii, a szczególnym przedmiotem jej badań była chronaksymetria, czyli pomiar czasu potrzebnego do pobudzenia nerwów. Zajmowała się również problematyką zmęczenia i reakcji naczynioruchowych, które miały duże znaczenie dla medycyny.

Pozostawiła po sobie dziesiątki publikacji naukowych, w tym prace poświęcone wpływowi insuliny na autonomiczny układ nerwowy. Wiele z jej artykułów miało charakter popularnonaukowy. Została zapamiętana jako wybitna postać polskiej neurologii i psychiatrii, która wniosła istotny wkład w rozwój tych nauk w Polsce.

Na 4. miejscu wśród sławnych Polek możemy wymienić Elżbietę Heweliusz, czyli żonę Jana Heweliusza, jednego z najbardziej znanych astronomów XVII wieku. Pochodziła z Gdańska i jako młoda kobieta wykazywała zainteresowanie nauką. Po ślubie z Janem stała się jego najbliższą współpracowniczką i partnerką w badaniach astronomicznych.

Przez wiele lat wspólnie prowadzili obserwacje nieba w prywatnym obserwatorium w Gdańsku, które było jednym z najlepiej wyposażonych w Europie. Elżbieta nie tylko wspierała męża w jego pracy, ale także aktywnie uczestniczyła w tworzeniu map nieba, zapisując obserwacje i przeprowadzając obliczenia.

Po śmierci męża Elżbieta dokończyła jego dzieło życia – atlas gwiazd Prodromus Astronomiae. Jej praca była wielkim osiągnięciem, ponieważ kobiety w tamtych czasach rzadko miały możliwość pracy naukowej. Do dziś uważana jest za jedną z pierwszych kobiet-astronomów w Europie.

Poszerz swoją wiedzę i sprawdź: Kosmos i astronomia – słownictwo po angielsku

Zofia Kielan-Jaworowska urodziła się w Sokołowie Podlaskim. W latach 60. i 70. kierowała polsko-mongolskimi ekspedycjami paleontologicznymi na pustyni Gobi. Jej zespół odkrył szczątki nowych gatunków dinozaurów oraz ssaków, które żyły w okresie późnej kredy. Tamtejsze znaleziska nadal są tematem wielu prac naukowych.

Prof. Kielan-Jaworowska była autorką wielu książek i artykułów naukowych, które są cytowane przez badaczy na całym świecie. Jej prace stanowią fundament współczesnej paleontologii. Dzięki niej Polska stała się uznawanym ośrodkiem badań nad prehistorią. 

Maria Siemionow od najmłodszych lat wykazywała zainteresowanie medycyną. Ukończyła studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Poznaniu, a później rozpoczęła specjalizację w chirurgii. Jej prawdziwą pasją stała się transplantologia, a szczególnie chirurgia rekonstrukcyjna. W latach 70. opuściła Polskę i wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuowała karierę naukową.

Maria Siemionow jest najbardziej znana ze swojego przełomowego osiągnięcia – przeprowadzenia pierwszej w USA pełnej transplantacji twarzy. Był to kamień milowy dla transplantologii i całej chirurgii, a także nowa nadzieja dla tysięcy pacjentów, którzy z różnych powodów doznali poważnych urazów.

Hanna Hirszfeldowa była polską pediatrą, specjalistką w dziedzinie hematologii. Urodziła się w 1898 roku, a jej życie zawodowe skupiło się na pediatrii i opiece nad dziećmi. Współpracowała z mężem, Ludwikiem Hirszfeldem, który był wybitnym immunologiem.

Hirszfeldowa była pionierką w badaniach nad dziedziczeniem grup krwi i opracowała metody pozwalające lepiej zrozumieć ich rolę w medycynie, co miało ogromny wpływ na rozwój transfuzjologii i leczenia chorób krwi. Pod jej opieką znajdowały się dzieci z rzadkimi schorzeniami, a także prowadziła szerokie badania nad chorobami hematologicznymi.

Iwanowska ukończyła studia na Wydziale Astronomii Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, a później rozpoczęła pracę w Obserwatorium Astronomicznym USB, gdzie zajmowała się badaniami na temat astrofizyki. 

Iwanowska była pionierką w badaniach nad ruchem gwiazd, fotometrią fotograficzną, gwiazdami zmiennymi, widmami gwiazdowymi i ewolucją galaktyk. Jej największym osiągnięciem było ustalenie nowej skali odległości we Wszechświecie. W latach 1948–1949 przebywała na stażu naukowym w USA, gdzie pracowała w kilku amerykańskich obserwatoriach. 

Iwanowska była pierwszą kobietą w zarządzie Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU), a także członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk (od 1956) i członkiem rzeczywistym (od 1976). Była założycielką Toruńskiego Centrum Astronomicznego PAN w Piwnicach, gdzie pełniła funkcję dyrektora od 1952 roku.

Maria Antonina Czaplicka była polską etnografką, która jako jedna z pierwszych poświęciła się badaniom ludów Syberii i ich kultur. Urodziła się w 1884 roku, a po ukończeniu studiów etnograficznych w Londynie, rozpoczęła badania terenowe na Syberii, gdzie spędziła kilka lat, badając tamtejsze plemiona i ich wierzenia. Czaplicka była szczególnie zainteresowana szamanizmem, a jej prace na ten temat miały duży wpływ na rozwój badań nad tym zjawiskiem.

Była jedną z pierwszych kobiet na świecie, które obroniły doktorat z antropologii, a także pierwszą kobietą w historii, która została wykładowczynią antropologii na Oksfordzie.

Osiągnięcia:

• Pionierskie badania nad kulturami Syberii.
• Autorka licznych prac naukowych i książek antropologicznych. 
• Wprowadziła nowatorskie podejście do badań nad religią i społecznymi rolami płci w kontekście tradycyjnych kultur.

W naszym zestawieniu zabrakło kobiety matematyczki, dlatego też warto sobie powiedzieć kilka słów o Wandzie Szmielew, czyli twórczyni warszawskiej szkoły podstaw geometrii.

Wanda Szmielew ukończyła II Miejskie Gimnazjum Żeńskie im. J. Kochanowskiego w Warszawie, a następnie rozpoczęła studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1954–1967 była docentem, a później profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Geometrii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1958 roku założyła seminarium, które dało początek warszawskiej szkole podstaw geometrii.

Wanda Szmielew jest autorką około 30 prac naukowych z zakresu podstaw matematyki, algebry, geometrii i teorii mnogości. Szmielew opracowała również algebraiczny odpowiednik aksjomatu Pascha, co pozwoliło na rozwój geometrii bez-Paschowej. Jej największym osiągnięciem była jednak aksjomatyka Szmielew-Tarskiego, która umożliwiła opisanie geometrii za pomocą algebry ogólnej.

Wyobraź sobie, że Twoje dziecko z łatwością czyta książki o nauce i wielkich odkryciach. Znajomość angielskiego daje możliwość zapoznania się z materiałami, które nie zawsze zostają przetłumaczone na inne języki.

W Novakid uczymy dzieci w sposób naturalny i przyjazny, dzięki czemu nauka języka staje się ekscytującą podróżą. Zajęcia prowadzone są online przez doświadczonych nauczycieli, więc Twoje dziecko uczy się w dogodnym czasie, w zaciszu domowym. Angielski to klucz do przyszłości – kto wie, może właśnie dzięki niemu Twoje dziecko stanie się kolejnym wybitnym naukowcem?

Zapisz swoją pociechę na bezpłatną lekcję próbną i przekonaj się, jak w Novakid rozbudzamy ciekawość do świata i nauki!