9 min Na świecie istnieją osoby, które biegle porozumiewają się w nawet kilkudziesięciu językach. Takie zdolności są wynikiem nie tylko odpowiednich predyspozycji, ale przede wszystkim skutecznej i efektywnej nauki, którą większość takich osób rozpoczęła już w dzieciństwie. Czy to jednak oznacza, że każde dziecko może posiąść taką wiedzę? Kim jest poliglota i jakimi cechami się odznacza? Zapraszamy do lektury!
Czym jest poliglotyzm?
Poliglotyzm to umiejętność posługiwania się wieloma językami na różnych poziomach zaawansowania. Liczba języków, które trzeba znać, by być uznanym za poliglotę, nie jest ściśle określona, ale zazwyczaj mówi się tak o osobach, które posługują się czterema lub więcej językami. Co ciekawe, niektórzy posługują się biegle nawet kilkudziesięcioma językami, a zdecydowana większość z nich przynajmniej dziesięcioma.
W nauce języków obcych wyróżniamy:
- Bilingwizm: Osoby posługujące się dwoma językami na podobnym poziomie.
- Trilingwizm: Osoby znające trzy języki.
- Poliglotyzm: Osoby, które opanowały co najmniej cztery języki.
Jak wspierać naukę języków u dziecka?
Jeden język obcy jest stosunkowo łatwy do wyuczenia podczas zajęć szkolnych i dodatkowych kursów. Nauka kolejnych może już przysporzyć więcej problemów, ale można ten proces nieco ułatwić, o ile będziemy pamiętać, jak ważne są:
- Ekspozycja na języki od najmłodszych lat – im wcześniej dziecko zacznie słyszeć i używać obcych języków, tym łatwiej je przyswoi. Pierwsze kroki w nauce powinno się stawiać już między pierwszym a trzecim rokiem życia.
- Nauka języków obcych poprzez zabawę – dzieci uczą się najlepiej, kiedy mają z tego frajdę. Warto wprowadzać w ramach nauki zabawy językowe, gry planszowe, aplikacje, piosenki i książki w różnych językach.
- Dwujęzyczność domowa – jeżeli rodzice mówią w różnych językach, to sprawa jest jeszcze prostsza. Mówienie do małego dziecka w dwóch lub trzech językach to naturalny sposób na rozwój bilingwizmu, lub poliglotyzmu.
Jak mózg przyswaja języki?
Badania nad neurologią rozwojową pokazują, że w mózgu człowieka istnieją specyficzne obszary odpowiedzialne za przyswajanie i przetwarzanie języków. Najważniejszym z nich jest obszar Broki, który odpowiada za generowanie mowy oraz obszar Wernickego, który odpowiada za rozumienie języka. Według badań, dzieci mają unikalną zdolność do tworzenia nowych połączeń neuronalnych, co ułatwia im przyswajanie nowych języków w pierwszych latach życia. Zdolność ta pojawia się już w okolicach trzeciego miesiąca, a później maleje wraz z wiekiem.
W badaniach nad wielojęzycznymi dziećmi wykazano, że ich mózgi są bardziej elastyczne w przyswajaniu złożonych struktur językowych. Im wcześniej dziecko zacznie naukę drugiego języka, tym większa szansa, że opanuje go na poziomie native speakera. To właśnie dlatego dzieci z rodzin dwujęzycznych często wyrastają na poliglotów – ich mózgi są „trenowane” do wielojęzyczności od najmłodszych lat.
To jednak nie wszystko, co warto na ten temat wiedzieć. W badaniach nad przyswajaniem języka wyróżnia się dwa główne podejścia, która w pewien sposób siebie nawzajem uzupełniają. Mowa tutaj o teorii nabywania języka Noama Chomsky’ego oraz teorii interakcji społecznej Lwa Wygotskiego. Chomsky argumentuje, że dzieci rodzą się z wrodzonym mechanizmem przyswajania języka, który pozwala im rozpoznawać struktury gramatyczne i syntaktyczne w każdym języku. Z kolei Wygotski podkreśla rolę interakcji społecznych – według niego dzieci uczą się języka poprzez aktywne uczestnictwo w rozmowach i obserwowanie otaczających je ludzi.
Dlaczego warto zostać poliglotą?
Z wielojęzyczności wynika wiele korzyści – zarówno tych praktycznych, jak i poznawczych. .
Korzyści z bycia poliglotą:
- Rozwój intelektualny – nauka języków rozwija pamięć, koncentrację i umiejętność rozwiązywania problemów.
- Szerokie możliwości zawodowe – w dzisiejszym zdigitalizowanym świecie znajomość wielu języków jest niezwykle cenna. Poligloci mogą pracować w różnych krajach i branżach i otrzymywać bardzo atrakcyjne wynagrodzenie.
- Rozwój interakcji społecznych – dzięki znajomości wielu języków łatwiej jest nawiązywać kontakty międzyludzkie z osobami z innych stron świata.
- Rozwój kreatywności – badania wykazały, że osoby wielojęzyczne mają większe zdolności w zakresie myślenia kreatywnego, co jest bezpośrednio związane z ich zdolnością do dostosowywania się do różnych systemów językowych i gramatycznych.
Przykłady słynnych poliglotów
W historii i współczesnym świecie jest wiele znanych osób, które opanowały kilka języków. Niektórzy z nich zrobili to w młodości, inni zaczęli później, pokazując, że nigdy nie jest za późno na naukę.
Słynni poligloci:
- Johann Wolfgang von Goethe – niemiecki poeta i pisarz, który znał wiele języków, w tym łacinę, grekę, francuski, angielski i włoski.
- Steve Kaufmann – współczesny poliglota, który nauczył się większości ze swoich 20 języków po 60. roku życia.
- Nikola Tesla – inżynier i wynalazca, który mówił biegle w ośmiu językach, w tym w serbskim, niemieckim, francuskim i włoskim.
Jak pomóc dziecku zostać poliglotą?
Nie ma jednej „tajemnej formuły”, która pozwoli zostać poliglotą, ale istnieje kilka sprawdzonych strategii, które mogą znacznie ułatwić ten proces.
Metoda OPOL (One Parent, One Language)
Jak się uczą poligloci? Najczęściej pomaga im w tym rodzina, bo jedną z najskuteczniejszych strategii przyswajania umiejętności językowych jest metoda OPOL, czyli „jeden rodzic – jeden język.” Zasada polega na tym, że każdy z rodziców konsekwentnie komunikuje się z dzieckiem w jednym, wybranym języku. Na przykład, matka może rozmawiać z dzieckiem wyłącznie po polsku, a ojciec – po angielsku. Wówczas dziecko przyswaja naturalnie wiedzę z obu języków i wzrasta szansa na to, że będzie się nimi biegle posługiwać bez większego trudu.
Immersja językowa
Działa na podobnej zasadzie, co OPOL, ale w tym przypadku chodzi o przeniesienie dziecka do środowiska wielojęzycznego. Może być to przeprowadzka do innego kraju lub uczestnictwo w obozach językowych. Ponadto chodzi tutaj o codzienne używanie języka podczas prostych czynności, takich jak oglądanie filmów czy wspólne gotowanie. Ważne jest, aby dziecko miało regularny kontakt z językiem w sposób naturalny i spontaniczny, nie tylko w formalnych sytuacjach edukacyjnych.
Połącz naukę języka z muzyką
Zdolność rozpoznawania melodii, rytmów i intonacji pomaga w nauce języków, które są nie tylko zbiorami słów, lecz także dźwiękami. Dlatego dzieci grające na instrumentach szybciej rozwijają tzw. słuch muzyczny, dzięki czemu łatwiej jest im później wychwytywać subtelne różnice w akcentach i wymowie danego języka. Wprowadzaj zatem elementy muzyczne do codziennej nauki – śpiewanie piosenek w różnych językach, słuchanie muzyki czy nauka gry na instrumencie z pewnością bardzo tutaj pomogą.
Uczenie się przez kontekst
Poligloci często podkreślają, że zamiast uczyć się słówek z listy, należy przyswajać je w kontekście. Dzieci, które poznają nowe słowa w naturalnych sytuacjach, szybciej przyswajają ich znaczenie i łatwiej je zapamiętują. Uczenie się przez kontekst pozwala zrozumieć strukturę języka i lepiej go wykorzystać w codziennej komunikacji. Jest to podejście preferowane przez wielu nauczycieli języków obcych, którzy zachęcają do nauki poprzez gry, historyjki, a także interaktywne aplikacje językowe.
Dostosuj naukę do potrzeb dziecka
Nie każde dziecko uczy się języków w ten sam sposób, dlatego tak ważne jest dostosowanie metod nauki do indywidualnych potrzeb. Psychologowie i pedagodzy podkreślają, że istnieją różne typy uczniów: wzrokowcy, słuchowcy i kinestetycy. Każdy z tych typów ma inne preferencje w przyswajaniu wiedzy, które trzeba brać pod uwagę.
Znaczenie emocji i pozytywnego podejścia
Psycholodzy wskazują, że strach przed popełnianiem błędów czy stres związany z oceną może blokować naturalne zdolności językowe dziecka. Z kolei dzieci, które są zachęcane do nauki języków z uśmiechem i pozytywną energią, mają znacznie większą motywację i chęć do dalszej nauki. Wspieraj więc swoje dziecko, zachęcaj do eksperymentowania i zapisuj wyłącznie na sprawdzone zajęcia prowadzone przez doświadczonych nauczycieli-pedagogów.
Korzystanie z materiałów edukacyjnych
Wsparciem w codziennej nauce języka będą też materiały edukacyjne, takie jak aplikacje językowe, gry komputerowe, książki. Na rynku dostępne są różne darmowe interaktywne narzędzia, które uczą poprzez zabawę. Warto zainteresować się m.in. Duolingo i Babbel.
Zajęcia z języka angielskiego
Formalna edukacja językowa w formie kursów i zajęć pozalekcyjnych to jedna z najskuteczniejszych metod nauki języka angielskiego. Opanowanie angielskiego to pierwszy krok w stronę poliglotyzmu. W Novakid każda lekcja w języku angielskim odbywa się w formie zabawy i trwa tylko 40 minut, dzięki czemu w pełni wykorzystujemy zainteresowanie i koncentrację dziecka. Program opracowaliśmy zgodnie z poziomami A1 i A2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia (CEFR). Prowadzimy lekcje na różnych poziomach zaawansowania, które są dostosowane do wieku i umiejętności uczniów.
Z myślą o najmłodszych uczniach przygotowaliśmy też specjalny program pt. Angielski dla początkujących. Z pierwszej lekcji możesz skorzystać zupełnie za darmo!
Edukacja szkolna vs. nauka samodzielna
Nie jest tajemnicą, że samodzielna nauka niesie ze sobą znacznie większe wyzwania. Problemem jest przede wszystkim systematyczność i motywacja do pogłębiania wiedzy. Dlatego też taka forma nauki powinna być uzupełnieniem edukacji szkolnej. Z drugiej strony, uczeń nie może oczekiwać, że szkoła językowa załatwi wszystko i z miejsca stanie się on poliglotą. Ważna jest determinacja, wytrwałe dążenie do celu i przede wszystkim zainteresowanie językiem.
