Hiperbola – czym jest i jak ją rozumieć w języku angielskim?

Hiperbola to świadome i celowe wyolbrzymienie np. jakiegoś zjawiska lub przedmiotu dowolnymi cechami. Raczej nie traktujemy jej poważnie, bo hiperbola wykracza poza granice prawdy i prawdopodobieństwa. Występuje też w matematyce jako część wykresu funkcji, ale tam oznacza zupełnie co innego.

Przykłady hiperboli w języku angielskim:

• „I’ve told you a million times!” – (Mówiłem ci milion razy!)
• „It’s boiling outside!” – (Na zewnątrz jest upał nie do wytrzymania!)
• „I nearly died laughing.” – (O mało nie umarłem ze śmiechu.)

Hiperbola zmienia całkowicie sens danego wyrażenia, bo przez to mocniej oddziałuje na wyobraźnię i emocje słuchacza.

Według PWN definicja hiperboli wygląda następująco: 

hiperbola [gr. hyperbolḗ ‘przerzucenie’, ‘przesada’], przesadnia, lit. ujęcie stylistyczne przedstawiające w sposób przesadny opisywane zjawisko, wyolbrzymiające jego cechy, znaczenie i działanie;

Hiperbola często bywa mylona z innymi figurami retorycznymi, takimi jak metafora, ironia, oksymoron, eufemizm czy personifikacja, ponieważ podobnie jak one służy do ubarwiania języka. Istnieją jednak między nimi istotne różnice.

Hiperbola uważana jest za odmianę metafory. Dobrym przykładem jest zdanie: „He has a heart of stone” (Ma serce z kamienia), gdzie nie chodzi o to, że jego serce jest rzeczywiście twarde jak skała, ale że dana osoba jest bezduszna i nieczuła. Innym przykładem może być zdanie „Jest tak zimno, jakby było minus nieskończoność” (w znaczeniu, że jest bardzo zimno).

Ironia działa inaczej, ponieważ bazuje na sprzeczności między dosłownym znaczeniem a rzeczywistym przekazem. Gdy ktoś patrzy na niekończący się deszcz i mówi „What a beautiful day!”, wiadomo, że nie mówi tego poważnie. Jeśli stosujemy hiperbolę to raczej niczego nie ukrywamy – przesada jest otwarta i oczywista.

Personifikacja nadaje cechy ludzkie przedmiotom, zwierzętom lub zjawiskom. Gdy ktoś mówi „The wind whispered in my ear”, przypisuje wiatr słuch i zdolność mówienia. Hiperbola ma tylko potęgować jakieś odczucia, emocje, zjawiska. 

Eufemizm łagodzi przekaz. Zamiast powiedzieć „He died”, ktoś użyje „He passed away”, by brzmiało to delikatniej. Hiperbola idzie w odwrotnym kierunku – zamiast zmiękczać słowa, wzmacnia je i podkreśla ich wagę.

Co ciekawe, hiperbola może być też oksymoronem (środkiem stylistycznym o przeciwstawnym znaczeniu). Takim przykładem jest słynny wers z Sonetów Krymskich Adama Mickiewicza: wpłynąłem na suchego przestwór oceanu albo inny fragment z tego samego utworu: śród fali łąk szumiących/śród kwiatów powodzi/omijam koralowe ostrowy burzanu.

Hiperbola jest jednym z najczęściej używanych środków stylistycznych w mowie potocznej, ponieważ pozwala skuteczniej przekazywać emocje i intensyfikować znaczenie wypowiedzi poprzez zastąpienie jakichś cech innymi, silniejszymi cechami. Kiedy ktoś mówi „I’m dead tired”, od razu wyobrażamy sobie osobę, która ledwo stoi na nogach. Tak samo zdanie „I was up all night” brzmi o wiele dramatyczniej niż po prostu „I didn’t sleep well”. Dlatego też zbyt częste stosowanie hiperboli może prowadzić do utraty wiarygodności.

Hiperbola świetnie sprawdza się też jako element komedii. Wyolbrzymione opisy sytuacji sprawiają, że brzmią one bardziej absurdalnie i śmiesznie. W komediach stand-upowych komicy często używają przesady, by podkreślić absurd codziennych sytuacji, np: „They give you a steak the size of a car tire”. 

W reklamach hiperbola działa na podświadomość. Produkty często są przedstawiane jako „the best ever”, nawet jeśli tak naprawdę różnią się zbytnio od konkurencji. Przesada sprawia jednak, że komunikat jest bardziej przekonujący.

W literaturze hiperbola podkreśla emocje bohaterów, ale też potęguje dramatyzm. W Romeo i Julii Szekspir nie pozwala swoim postaciom mówić zwyczajnie – każda ich emocja jest spotęgowana do granic możliwości. Gdy Romeo mówi o Julii „With love’s light wings did I o’erperch these walls” (Z lekkimi skrzydłami miłości przeskoczyłem te mury), jego uczucie zostaje ukazane jako coś nadludzkiego, niemal boskiego.

I’m so hungry I could eat a horse.

(Jestem tak głodny, że mógłbym zjeść konia.)
Oczywiście nikt nie ma zamiaru rzeczywiście zjadać konia – to jedynie sposób na podkreślenie ogromnego głodu.

I have a million things to do.

(Mam milion rzeczy do zrobienia.)
Kiedy ktoś mówi to zdanie, nie oznacza to dosłownie miliona obowiązków, ale po prostu przytłaczającą liczbę zadań. 

I’ve told you a thousand times.

(Mówiłem ci już tysiąc razy.)
To wyrażenie podkreśla frustrację mówiącego, który wielokrotnie powtarzał coś drugiej osobie. Nie chodzi o rzeczywiste tysiąc razy, ale o poczucie, że temat był poruszany wielokrotnie.

This bag weighs a ton.

(Ta torba waży tonę.)
Torba nie waży tonę, ale jest bardzo ciężka. W polskim języku można powiedzieć „ta torba waży chyba z pół tony” albo „czuję się jakbym dźwigał cegły”.

It’s taking forever!

(To trwa wieczność!)
Ludzie używają tego wyrażenia, gdy coś trwa bardzo długo i czują, że czas się dłuży. W języku polskim można powiedzieć „ciągnie się w nieskończoność” lub „nigdy się nie skończy”.

I’m drowning in work.

(Tonę w pracy.)
To hiperbola wyrażająca przytłoczenie ilością obowiązków. Chodzi o poczucie, że pracy jest tak dużo, że trudno sobie z nią poradzić.

I slept like a rock.

(Spałem jak kamień.)
Takie wyrażenie oznacza, że ktoś spał bardzo twardo i nic go nie budziło. W języku polskim też tak mówimy, choć czasem hiperbolizujemy jeszcze mocniej, używając: powiedzieć „spałem jak zabity”.

You scared me to death!

(Przestraszyłeś mnie na śmierć!)
Chodzi o ogromny strach, który wywołał nagły bodziec. Oczywiście nikt nie umiera ze strachu, ale to wyrażenie ma pokazać silne emocje. W polskim mówimy „o mało nie umarłem ze strachu” albo „przestraszyłeś mnie jak diabli”.

It’s so hot you could fry an egg on the sidewalk.

(Jest tak gorąco, że można by usmażyć jajko na chodniku.)
Jest to głównie metaforyczny opis upału. W polskim można powiedzieć „jest jak w piekle” albo „gorąco jak w saunie”.

Chcesz, aby Twoje dziecko mówiło po angielsku swobodnie i pewnie? W Novakid uczymy poprzez zabawę i dopasowujemy program do wieku i umiejętności każdego ucznia. 

Co zyska Twoje dziecko?

• Ćwiczymy praktykę i teorię – dzieci od razu zaczynają mówić po angielsku.
• Interaktywne lekcje z native speakerami.
• Indywidualne podejście dopasowane do poziomu dziecka.
• Świetna zabawa, która uczy naturalnej komunikacji.

Zapraszamy na darmową lekcję próbną, podczas której przekonasz się, że naprawdę warto!

Poniżej znajdziesz cztery zadania sprawdzające Twoją znajomość na temat hiperboli. Każde składa się z pięciu ćwiczeń. Sprawdź, ile pamiętasz!

Zadanie 1: Wybierz poprawną hiperbolę