10 min
Co robić, gdy nastolatkowi „nic się nie chce”? Praktyczne porady dla rodziców
Dlaczego nastolatkowi “nic się nie chce”?
Okres dorastania nie bez powodu uważany jest za jeden z najtrudniejszych etapów w życiu, zarówno dla nastolatków, jak i dla ich rodziców, opiekunów oraz nauczycieli. W tym czasie młody człowiek zaczyna balansować między dwoma światami – powoli wkracza w świat dorosłych, gdzie pojawiają się większe obowiązki i odpowiedzialność, a jednocześnie wciąż częściowo pozostaje w bezpiecznym i dobrze znanym świecie dziecka, który charakteryzuje się mniejszą ilością wymagań.
W obliczu tych zmian bardzo często okres nastoletni charakteryzuje się wcale nie witalnością i aktywnością, a wręcz przeciwnie – brakiem sił, chęci i ochoty na zrobienie czegokolwiek.
Dzieje się tak, ponieważ zmiany fizyczne, umysłowe, intelektualne i emocjonalne, które następują w tym czasie, mocno obciążają układ nerwowy dziecka. Nastolatek może czuć się przytłoczony i przebodźcowany, co prowadzi do wycofania się z wielu aktywności.
Jednak przyczyn takiego stanu rzeczy może być o wiele więcej i można ich szukać na przykład wśród czynników zewnętrznych, w szczególności tych związanych ze środowiskiem nastolatka.
1. Zmiany hormonalne w okresie dojrzewania
W okresie dojrzewania ciała nastolatków przechodzą przez gwałtowne zmiany hormonalne, które wpływają na ich samopoczucie i zachowanie. Hormony takie jak estrogen czy testosteron intensywnie wpływają na nastrój, co często powoduje nagłe wahania emocjonalne – od euforii po głęboki smutek.
Te wewnętrzne burze hormonalne mogą sprawić, że nastolatek czuje się zagubiony, zmęczony i bez sił do podejmowania jakichkolwiek działań. Na przykład, zwykłe codzienne zadania, które wcześniej nie sprawiały mu problemów, teraz mogą wydawać się trudne i zniechęcające. Brak chęci do działania jest naturalną reakcją na te intensywne, fizjologiczne zmiany w organizmie.
2. Presja ze strony rówieśników
Nastolatki są szczególnie wrażliwe na ocenianie przez swoich rówieśników, co może prowadzić do ogromnej presji społecznej, a czasem nawet przemocy. Strach przed odrzuceniem lub krytyką może skutkować wycofaniem się z wielu aktywności, zwłaszcza tych, które wymagają wystąpień publicznych czy ryzyka bycia ocenionym.
Nastolatek może unikać udziału w szkolnych projektach czy zajęciach sportowych, bojąc się, że nie sprosta oczekiwaniom grupy. Presja ze strony rówieśników może również prowadzić do przyjęcia postawy obronnej, gdzie unikanie działania staje się mechanizmem radzenia sobie z lękiem przed porażką. W takim przypadku brak chęci do działania może wynikać z chęci uniknięcia konfrontacji z trudnościami społecznymi.
3. Stres szkolny spowodowany dużymi wymaganiami
Szkoła często stawia przed starszymi uczniami wysokie wymagania, które mogą przytłaczać i wywoływać stres. Ilość zadań domowych, testów i projektów, a także oczekiwania ze strony nauczycieli i rodziców, mogą sprawić, że nastolatek czuje się przytłoczony i zniechęcony do działania.
Młody człowiek może odczuwać ogromny ciężar związany z koniecznością osiągania dobrych wyników, co w efekcie prowadzi do wypalenia i wycofania. W takich sytuacjach brak chęci do działania nie jest wynikiem lenistwa, ale raczej próbą ochrony przed nadmiernym stresem i presją.
4. Problemy emocjonalne
W okresie dojrzewania nastolatkowie mogą doświadczać różnych problemów emocjonalnych, które wpływają na ich codzienne funkcjonowanie. Przygnębienie, lęki, a w skrajnych przypadkach nawet stany depresyjne, mogą powodować, że młody człowiek traci zainteresowanie światem i staje się apatyczny.
Nastolatek, który boryka się z chronicznym smutkiem, może unikać spotkań towarzyskich, zaniedbywać obowiązki szkolne i wycofywać się z aktywności, które wcześniej sprawiały mu radość. W takich przypadkach brak chęci do działania może być sygnałem, że potrzebna jest interwencja specjalisty.
5. Zmęczenie i trudności z koncentracją
Młodzi ludzie często zmagają się z chronicznym zmęczeniem, które wpływa na ich zdolność do koncentracji i podejmowania codziennych wyzwań. Liczba codziennych obowiązków, presja szkolna oraz intensywne życie towarzyskie mogą prowadzić do pogłębiającego się uczucia ciągłego wyczerpania.
Uczeń liceum, który po całym dniu w szkole wraca do domu, aby od razu zająć się zadaniami domowymi, często czuje się zbyt zmęczony, by podjąć się kolejnych wyzwań. W efekcie może nie chcieć podejmować się bardziej konkretnych działań, wybierając odpoczynek lub pasywne formy rozrywki, takie jak przeglądanie mediów społecznościowych. Zmęczenie wpływa również na zdolność koncentracji, co dodatkowo utrudnia realizację codziennych zadań.
6. Zaburzenia snu
Nieodpowiednia ilość snu to częsty problem wśród nastolatków, który może znacząco wpływać na ich samopoczucie i chęć do działania. Bezsenność, przerywany sen lub zbyt krótki czas spędzony na odpoczynku nocnym mogą prowadzić do chronicznego zmęczenia i apatii.
Uczeń, który całą noc spędza na oglądaniu filmów lub graniu w gry komputerowe, a potem ma problemy z zaśnięciem, będzie miał trudności z pełnym zaangażowaniem się w codzienne obowiązki, w tym te szkolne. Brak odpowiedniego wypoczynku oraz inne zaburzenia snu wpływają na koncentrację, zdolność do podejmowania decyzji oraz ogólną motywację, co może skutkować brakiem chęci do działania i wycofaniem się z aktywności.
7. Brak zainteresowań i pasji
Nie każdy nastolatek od razu odkrywa swoje pasje i zainteresowania, co może prowadzić do uczucia znużenia i braku motywacji. Kiedy młody człowiek nie ma wyraźnych celów ani hobby, może wydawać się, że „nic mu się nie chce”.
Nastolatek, który spędza większość wolnego czasu przed ekranem telefonu, nie znajdzie dla siebie raczej satysfakcjonującej formy aktywności, bez pomocy rodziców czy grupy rówieśniczej. Brak zainteresowań może sprawić, że codzienne życie staje się monotonne, a nastolatek traci chęć do podejmowania nowych wyzwań. Odkrywanie i rozwijanie pasji jest w tym okresie niezwykle ważne, aby pomóc młodemu człowiekowi odnaleźć motywację i radość z dnia codziennego.
8. Problemy rodzinne w życiu nastolatka
Konflikty w rodzinie, rozwód rodziców, śmierć bliskiej osoby, ale też brak odpowiedniego wsparcia emocjonalnego mogą mieć ogromny wpływ na samopoczucie nastolatka. Takie trudne doświadczenia mogą prowadzić do wycofania się, apatii i braku chęci do działania.
Dziecko, które obserwuje ciągłe kłótnie rodziców, może czuć się bezradne i przytłoczone, co skutkuje unikaniem aktywności, które wcześniej sprawiały mu radość. Problemy rodzinne mogą również wpływać na poczucie własnej wartości i bezpieczeństwa, co dodatkowo utrudnia angażowanie się w życie szkolne czy towarzyskie. W takich sytuacjach wsparcie ze strony dorosłych i otwarta komunikacja są kluczowe dla poprawy samopoczucia młodego człowieka.
9. Negatywny wpływ mediów społecznościowych
Media społecznościowe mają ogromny wpływ na życie współczesnych nastolatków, jednak nie zawsze jest to wpływ pozytywny. Przeglądanie wyidealizowanych obrazów z życia innych osób może prowadzić do poczucia niższości, frustracji, a nawet skrajnych myśli, takich jak myśli samobójcze, zwłaszcza jeśli nastolatek nie czuje się dostosowany do panujących standardów.
Na przykład, młody człowiek, który nie spełnia oczekiwań związanych z wyglądem czy stylem życia lansowanym w mediach społecznościowych, może czuć się odrzucony i nieadekwatny.
Taki negatywny wpływ mediów może prowadzić do wycofania się z realnego życia, braku motywacji i apatii. Warto od pierwszego kontaktu uczyć nastolatków krytycznego podejścia do mediów społecznościowych i rozwijać ich poczucie własnej wartości niezależnie od internetowych trendów.
10. Brak motywacji wewnętrznej
Brak wewnętrznej motywacji to częsty problem wśród nastolatków, który może prowadzić do pogłębiającej się apatii i zniechęcenia. Kiedy młody człowiek nie widzi sensu w podejmowaniu określonych działań, może wycofać się i unikać jakiejkolwiek aktywności.
Kiedy nastolatek, który nie widzi związku między nauką a swoją przyszłością, może zrezygnować z wysiłku na rzecz edukacji. Wewnętrzna motywacja jest głównym czynnikiem, który wpływa na chęć do działania i realizowania celów.
Warto pomagać dziecku w odkrywaniu własnych pasji, celów i wartości, które napędzają go do działania. Brak wewnętrznej motywacji może być sygnałem, że nastolatek potrzebuje dodatkowego wsparcia w zrozumieniu swoich pragnień i aspiracji.
Jak zmotywować nastolatka do doświadczania życia i podejmowania aktywności
Motywowanie nastolatka do działania wymaga delikatnego podejścia i zrozumienia jego potrzeb oraz emocji. Warto zadbać o atmosferę wsparcia i akceptacji, tak aby młody człowiek czuł się bezpieczny w wyrażaniu siebie i swoich zainteresowań.
Można angażować nastolatka w rozmowy na temat jego pasji i celów, pomagając mu odkrywać nowe obszary, które mogą go zainteresować. Wspólne ustalanie małych, osiągalnych celów może pomóc w budowaniu poczucia sukcesu i zachęcić do dalszego działania.
Koniecznie należy też dawać nastolatkowi przestrzeń do samodzielnych decyzji i eksploracji, co zwiększy jego poczucie odpowiedzialności i zaangażowanie. Sprawdź, jakie strategie działania będą najbardziej motywujące dla nastolatka do podejmowania kolejnych wyzwań.
1. Obserwuj zachowanie nastolatka, rozmawiaj i udzielaj wsparcia
Pierwszym krokiem w pomaganiu nastolatkowi jest uważna obserwacja jego zachowań i nastrojów. Zwracaj uwagę na zmiany w codziennym funkcjonowaniu, takie jak unikanie zajęć, zamykanie się w sobie czy wahania nastroju.
Regularnie rozmawiaj z dzieckiem, stawiając na szczere i otwarte rozmowy, w których nastolatek może swobodnie wyrażać swoje emocje i obawy. Zamiast wywierać presję, oferuj zrozumienie i wsparcie.
Jeśli zauważysz, że nastolatek jest zniechęcony nauką, spróbuj dowiedzieć się, co dokładnie go blokuje – może to być strach przed porażką lub trudności z koncentracją. Dzięki empatii i cierpliwości możesz zbudować zaufanie, które jest kluczowe do dalszej pracy nad wewnętrzną motywacją.
2. Pokazuj i podkreślaj korzyści różnych hobby
Aby zachęcić nastolatka do podejmowania aktywności, warto pokazać mu, jakie korzyści płyną z angażowania się w różnorodne hobby. Opowiedz o tym, jak pasje mogą przynieść radość, poprawić samopoczucie, a także rozwijać umiejętności przydatne w przyszłości.
Jeśli dziecko interesuje się fotografią, pokaż mu, jak może rozwijać tę pasję poprzez warsztaty, wystawy czy wspólne wypady na sesje zdjęciowe. Podkreśl, że hobby to nie tylko sposób na relaks, ale także okazja do poznawania nowych ludzi i budowania wartościowych relacji. Angażowanie się w aktywności, które sprawiają radość, pomaga w budowaniu pewności siebie i motywacji do działania.
3. Otocz dziecko pozytywnymi wzorcami
Pozytywne wzorce w życiu nastolatka mogą mieć ogromny wpływ na jego motywację i chęć do działania. Staraj się, aby otaczać dziecko osobami, które inspirują i zachęcają do rozwoju – mogą to być mentorzy, nauczyciele, a także członkowie rodziny. Jeśli sam angażujesz się w ciekawe aktywności, zapraszaj dziecko do udziału lub dziel się swoimi doświadczeniami.
Lubisz regularnie biegać lub uprawiasz inny sport? Zaproponuj wspólne treningi. Pokazując, jak satysfakcjonujące mogą być takie aktywności, pomagasz nastolatkowi zrozumieć, że warto podejmować wyzwania i dążyć do osiągania celów.
4. Zadbaj o stworzenie przyjaznej rutyny dnia
Regularna rutyna dnia może pomóc nastolatkowi w organizacji czasu i budowaniu zdrowych nawyków. Wspólnie ustalcie harmonogram, który będzie uwzględniał czas na naukę, odpoczynek oraz aktywność fizyczną. Ważne, aby w planie dnia znalazły się momenty na realizację hobby i zainteresowań, co pozwoli na wprowadzenie pozytywnego balansu między obowiązkami a przyjemnościami.
Jeżeli dziecko lubi rysować, zaplanujcie codziennie 30 minut na twórczą pracę. Taka rutyna pomaga w systematycznym podejmowaniu działań, co z czasem przekształca się w nawyk, a w efekcie zwiększa chęć do aktywności.
5. Wprowadź ograniczenia czasu przed ekranem
W dzisiejszych czasach nadmierne korzystanie z urządzeń elektronicznych może znacząco wpływać na motywację i zaangażowanie nastolatków w inne formy aktywności. Warto ustalić jasne zasady dotyczące czasu spędzanego przed ekranem, aby zapewnić dziecku przestrzeń na rozwijanie innych zainteresowań.
Możesz wprowadzić regułę, że po szkole czas na gry komputerowe lub przeglądanie mediów społecznościowych jest ograniczony do jednej godziny dziennie. Dzięki temu nastolatek będzie miał więcej okazji do zaangażowania się w aktywności na świeżym powietrzu, czytanie książek, czy spotkania z rówieśnikami, co w dłuższej perspektywie może poprawić jego samopoczucie i motywację.
6. Stawiaj przed nastolatkiem małe, możliwe do osiągnięcia cele
Motywuj nastolatka do działania poprzez stawianie przed nim małych, osiągalnych celów. Zamiast skupiać się na dużych, odległych wyzwaniach, podziel je na mniejsze etapy, które są łatwiejsze do zrealizowania.
Jeśli celem jest poprawa wyników w nauce, zacznijcie od małych kroków, takich jak regularne przygotowywanie się do klasówek czy systematyczne odrabianie zadań domowych.
Każdy zrealizowany cel buduje poczucie sukcesu i wzmacnia motywację do podejmowania kolejnych wyzwań. Wspólnie ustalajcie cele i świętujcie ich osiągnięcie, co dodatkowo motywuje do dalszego działania.
7. Nagradzaj wysiłek i postępy, a nie tylko wynik działania
Warto doceniać nie tylko końcowe rezultaty, ale przede wszystkim wysiłek i zaangażowanie, które nastolatek wkłada w osiągnięcie swoich celów. Nagrody mogą przybierać różne formy – od pochwały słownej, przez drobne gesty (zbicie piątki, specjalny taniec radości) po symboliczne nagrody materialne.
Jeśli dziecko poświęciło dużo czasu na przygotowanie projektu szkolnego, warto je pochwalić za determinację i staranność, niezależnie od końcowego wyniku. Taka postawa uczy, że wysiłek jest równie ważny jak sukces, co wzmacnia motywację do podejmowania kolejnych działań i buduje poczucie własnej wartości.
8. Zachęcaj do udziału w pozalekcyjnych zajęciach grupowych
Udział w zajęciach pozalekcyjnych, takich treningi sportowe w obecności większej drużyny, kluby zainteresowań czy grupy wolontariackie, może znacząco zwiększyć motywację nastolatka do działania. Te formy aktywności pozwalają na rozwijanie pasji, nawiązywanie nowych znajomości oraz zdobywanie nowych umiejętności w przyjaznym, wspierającym środowisku.
Jeśli dziecko interesuje się muzyką, zachęć je do dołączenia do szkolnego zespołu muzycznego. Lubi zwierzęta? Zmotywuj do wolontariatu w schronisku dla zwierząt. Tego typu zajęcia nie tylko angażują, ale także wzmacniają poczucie przynależności do grupy, co jest ważnym aspektem w życiu nastolatka.
9. Wspólnie szukajcie nowych pasji dla całej rodziny
Wspólne poszukiwanie nowych zainteresowań może być doskonałym sposobem na motywowanie nastolatka do działania. Warto zaproponować wspólne aktywności, które mogą stać się nową rodzinną tradycją, takie jak weekendowe wycieczki rowerowe, gotowanie nowych potraw czy nawet praca nad projektem DIY.
Możecie razem rozpocząć kurs wspinaczki lub gry w tenisa, co nie tylko zbliży was jako rodzinę, ale także da nastolatkowi poczucie, że pasje mogą być źródłem radości i spełnienia. Tego rodzaju wspólne aktywności pomagają budować silne więzi rodzinne oraz uczą, jak ważne jest aktywne spędzanie czasu.
10. Uświadamiaj jak ważny jest temat zdrowia psychicznego
Zdrowie psychiczne jest kluczowym aspektem dobrego samopoczucia i motywacji, dlatego warto regularnie rozmawiać z nastolatkiem na ten temat. Uświadamianie młodemu człowiekowi, jak ważne jest dbanie o swoje emocje i samopoczucie, może pomóc mu w zrozumieniu własnych uczuć i potrzeb.
Zachęcaj dziecko do otwartego wyrażania swoich emocji, oferując wsparcie w trudnych chwilach i pokazując, że szukanie pomocy u specjalisty to oznaka siły, a nie słabości. Edukowanie na temat zdrowia psychicznego pomaga budować świadomość, jak radzić sobie ze stresem, lękami czy przygnębieniem, co w dłuższej perspektywie może zwiększyć chęć do działania i otwartość na nowe wyzwania.
Czy niechęć i bezczynność są naturalnym etapem rozwoju młodego człowieka? Kiedy warto zwrócić się po pomoc?
W okresie dojrzewania niechęć do działania oraz momenty apatii są naturalnym etapem, który dotyka wielu nastolatków. Jak zauważa psycholog dziecięcy, dr Anna Skotnicka: niektóre epizody apatii czy wycofania są częścią normalnego procesu dorastania. Jednakże, gdy te zachowania stają się chroniczne i towarzyszą im inne niepokojące symptomy, warto skonsultować się ze specjalistą.
Oto lista zachowań, które mogą wskazywać na poważniejsze problemy i wymagają większej uwagi ze strony rodziców:
- Samookaleczanie się i ukrywanie śladów pod ubraniami. Ukrywanie ran, blizn czy siniaków może być oznaką wewnętrznego bólu, z którym nastolatek nie potrafi sobie poradzić.
- Eksperymentowanie z używkami, takimi jak dopalacze, papierosy, alkohol czy narkotyki. Używanie substancji psychoaktywnych może być sygnałem, że nastolatek szuka ucieczki od problemów emocjonalnych.
- Zamykanie się w pokoju i unikanie kontaktu z rodziną. Takie zachowanie może świadczyć o potrzebie izolacji i trudności w radzeniu sobie z emocjami.
- Ucieczka w wirtualny świat i niedostrzeganie świata poza smartfonem. Nadmierne zanurzenie w świecie wirtualnym kosztem rzeczywistego życia może prowadzić do izolacji społecznej i problemów emocjonalnych.
- Nadmierne kontrolowanie wagi, prowokowanie wymiotów lub nadmiernie ćwiczenie. Takie zachowania mogą być objawem zaburzeń odżywiania, które stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia fizycznego i psychicznego.
- Poważne problemy w nauce i zagrożenie niezaliczeniem klasy. Długotrwałe trudności w nauce, które prowadzą do zagrożenia niezdaniem, mogą wskazywać na głębsze problemy emocjonalne lub trudności w koncentracji.
- Narzekanie na wszystko, ale brak potrzeby rozmawiania o swoich problemach. Ciągłe narzekanie i unikanie rozmów na temat swoich uczuć mogą być sygnałem wewnętrznego konfliktu lub depresji.
- Uciekanie z domu i gwałtowne zmiany w zachowaniu. Takie działania mogą wskazywać na poważne problemy emocjonalne, które wymagają interwencji.
- Utrata zainteresowania dotychczasowymi pasjami i brak radości z życia. Nagła utrata zainteresowania aktywnościami, które wcześniej sprawiały przyjemność, może być objawem depresji lub innych problemów psychicznych.
Każdy z tych przypadków należy rozpatrywać indywidualnie, ponieważ różne czynniki mogą wpływać na zachowanie nastolatka. Jeśli zauważysz takie sygnały, warto rozważyć rozmowę z psychologiem lub terapeutą, aby zapewnić dziecku odpowiednie wsparcie i pomoc.
Brak motywacji czy coś więcej? Rozpoznanie objawów depresji u nastolatka
Trafne rozpoznanie między naturalnym brakiem motywacji, który często towarzyszy okresowi dojrzewania, a objawami depresji u nastolatka, może być trudne, ale jest kluczowe dla jego zdrowia i dobrego samopoczucia.
Normalna faza rozwojowa emocji u nastolatków charakteryzuje się chwilowymi spadkami nastroju, wycofaniem się czy apatią, które są zwykle przejściowe i nie wpływają na codzienne funkcjonowanie.
Depresja to natomiast stan długotrwały, który często prowadzi do głębokiego smutku, poczucia beznadziei oraz utraty zainteresowania wszystkimi aspektami życia, w tym tymi, które wcześniej sprawiały przyjemność. Ważnym wskaźnikiem depresji jest także występowanie objawów fizycznych, takich jak chroniczne zmęczenie, zaburzenia snu czy apetytu, które nie mijają pomimo prób odpoczynku czy zmiany rutyny.
Nastolatek z depresją może również wykazywać ekstremalne zmiany w zachowaniu, jak izolacja społeczna, nagłe wybuchy złości, a także negatywne myśli dotyczące własnej wartości lub przyszłości. Jeśli te objawy utrzymują się przez dłuższy czas i wpływają na różne obszary życia dziecka, warto niezwłocznie skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą, aby uzyskać profesjonalną pomoc.
Nauka angielskiego z Novakid może być skuteczną strategią zainteresowania Twojego nastolatka i zmotywowania go do działania. Lekcje odbywają się na interaktywnej platformie, która łączy naukę z zabawą w angażujący sposób. Dzięki kontaktowi z native speakerem, czyli nauczycielem z krajów anglojęzycznych, dzieci i młodzież nie tylko uczą się języka, ale również poznają kontekst kulturowy, co sprawia, że lekcje mają nie tylko wartość edukacyjną, ale są także niezwykle inspirujące.
Novakid z powodzeniem rozpala pasję do nauki języka obcego, co jest szczególnie ważne w okresie nastoletnim, gdy poszukiwanie nowych zainteresowań może mieć kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju młodego człowieka. Sprawdź program dostosowany do potrzeb starszych uczniów: intensywny kurs angielskiego online.
Czy ten artykuł był pomocny?
