Co-parenting, czyli jak powinna wyglądać opieka nad dzieckiem po rozwodzie 

Co-parenting to sposób wychowywania dziecka przez dwoje rodziców, którzy nie są już w związku. Może to być trudne, ale jego celem jest zapewnienie dziecku stabilności emocjonalnej i poczucia bezpieczeństwa. Dobre współrodzicielstwo pozwala:

• Zminimalizować negatywne skutki rozstania rodziców dla małego dziecka.
• Zapewnić dziecku kontakt z obojgiem rodziców.
• Uniknąć napięć, które mogłyby wpłynąć na rozwój emocjonalny dziecka.
• Zbudować zdrową komunikację między byłymi partnerami.

Nie każdy rozwód kończy się wojną. Wiele zależy od tego, jak rodzice podejdą do nowej rzeczywistości – czy będą mieli plan wychowawczy i ustalą podział opieki nad dzieckiem przed rozwodem, czy będą walczyć o wpływy.

W jednym z wywiadów tak mówiła psycholog Magdalena Śniegulska:

„W psychologii odchodzi się już od determinizmu. W życiu zdarzają się bardzo trudne sytuacje, ale nie możemy zakładać, że wpłyną na nasze życie wyłącznie negatywnie. Na pewno rozwód nie jest wpisany w cykl rozwojowy dziecka. Wiąże się z ogromną zmianą, do której trzeba się zaadaptować.”

Nad rodzicami spoczywa prawny obowiązek opieki nad dzieckiem, a rozstanie wiąże się z wieloma emocjami – złością, żalem, czasem poczuciem porażki. Dlatego, gdy w grę wchodzi dobro dziecka, należy oddzielić swoje uczucia od praktycznych aspektów wspólnego rodzicielstwa.

Pierwszym krokiem do skutecznego co-parentingu jest rozmowa. Ustalcie:

• Jak będzie wyglądał podział opieki nad dzieckiem wraz z uwzględnieniem sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej, miejscem zamieszkania dziecka, utrzymywania kontaktów, zabierania dziecka na wycieczki.
• Jak często i w jakich warunkach będziecie się komunikować?
• Jakie wartości chcecie przekazać dziecku?
• Jakie będą zasady wychowawcze?

Dobrze jest spisać te ustalenia, aby uniknąć nieporozumień. 

Władza rodzicielska to nie tylko prawo, ale przede wszystkim obowiązek dbania o dziecko, jego wychowanie i rozwój. W Polsce są sytuacje, w których może dojść do jej ograniczenia lub całkowitego pozbawienia jednego z rodziców tej władzy. Takie decyzje podejmuje sąd, zawsze kierując się dobrem dziecka.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej

Sąd opiekuńczy może orzec o ograniczeniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka, jeśli uzna, że rodzice nie wykonują swoich obowiązków w sposób właściwy, choć jednocześnie nie ma podstaw do jej całkowitego odebrania.

Może to nastąpić np. wtedy, gdy:

• rodzic nie interesuje się dzieckiem, nie uczestniczy w jego wychowaniu,
• między rodzicami występuje silny konflikt, który utrudnia podejmowanie wspólnych decyzji,
• rodzic nadużywa alkoholu lub środków odurzających,
• istnieją inne przesłanki wskazujące na brak zdolności do sprawowania pełnej opieki.

W praktyce takie ograniczenie może oznaczać np. to, że jeden z rodziców nie będzie mógł samodzielnie decydować o sprawach dotyczących dziecka, a ważne decyzje (np. dotyczące edukacji czy leczenia) będą wymagały zgody drugiego rodzica lub sądu.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej

To najbardziej radykalne rozwiązanie, stosowane w sytuacjach, gdy rodzic całkowicie nie wywiązuje się ze swoich obowiązków lub jego postępowanie zagraża dobru dziecka. Może do tego dojść, gdy:

• rodzic stosuje przemoc wobec dziecka,
• porzucił dziecko lub nie interesuje się nim przez długi czas,
• dopuścił się poważnych zaniedbań (np. skrajne zaniedbanie zdrowia, edukacji, warunków życia dziecka),
• został skazany za przestępstwo przeciwko dziecku lub drugiemu rodzicowi,
• jest długotrwale nieobecny, np. odsiaduje wieloletni wyrok w więzieniu.

Decyzja o pozbawieniu władzy rodzicielskiej zapada w sądzie i ma poważne konsekwencje – rodzic traci możliwość podejmowania decyzji dotyczących dziecka. Jednak nawet wtedy ma obowiązek płacenia alimentów.

Czy można odzyskać władzę rodzicielską?

Tak, w niektórych przypadkach możliwe jest przywrócenie władzy rodzicielskiej. Jeśli sytuacja rodzica ulegnie poprawie, np. zakończy leczenie uzależnienia, będzie zdolny do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania, zacznie wykazywać zainteresowanie dzieckiem i spełniać swoje obowiązki, może wystąpić do sądu o przywrócenie władzy rodzicielskiej. Sąd każdorazowo bada, czy jest to zgodne z dobrem dziecka.

Dziecko może czuć się zagubione po rozwodzie rodziców. Ważne jest, aby rozmawiać z nim w sposób dostosowany do jego wieku i emocji.

• Nie obwiniaj drugiego rodzica – dziecko nie powinno czuć, że musi opowiedzieć się po jednej ze stron.
• Zapewnij o miłości – dzieci często boją się, że rozwód oznacza, że rodzice przestaną je kochać. Warto wielokrotnie podkreślać, że ich uczucia wobec dziecka się nie zmieniają.
• Nie ukrywaj prawdy – jeśli dziecko zadaje pytania, warto odpowiadać szczerze, ale bez zbędnych szczegółów dotyczących konfliktów między rodzicami.

Komunikacja jest kluczem do udanego co-parentingu. Jeśli byli partnerzy nie potrafią się dogadać, cierpi na tym dziecko. Jak unikać konfliktów?

• Traktujcie relację jak współpracę biznesową – zamiast skupiać się na emocjach, skoncentrujcie się na potrzebach dziecka.
• Unikajcie rozmów w napiętej atmosferze – jeśli rozmowa zaczyna zamieniać się w kłótnię, lepiej odłożyć ją na później.
• Korzystajcie z aplikacji do zarządzania opieką nad dziećmi po rozwodzie – istnieją narzędzia, które pomagają organizować grafik spotkań i wydatki, minimalizując konieczność bezpośredniego kontaktu.

Rodzicielstwo po rozwodzie wiąże się nie tylko z ustaleniem harmonogramu opieki, ale także z podejmowaniem wspólnych decyzji w kluczowych kwestiach dotyczących dziecka. To, jak zostaną podzielone obowiązki, często zależy od wcześniejszych ról pełnionych w rodzinie – jeśli jedno z rodziców było bardziej zaangażowane w codzienne życie dziecka, naturalnie może mieć większy wpływ na kwestie związane z edukacją czy zdrowiem. Nie oznacza to jednak, że drugi rodzic powinien być z tego procesu wyłączony. Obowiązki ojca wobec dziecka po rozwodzie są takie same, jak matki – musi on zapewnić dziecku odpowiednie warunki do rozwoju i życia. 

Problemy pojawiają się najczęściej w sytuacjach, gdy rodzice mają odmienne wizje wychowania. Jedno może preferować bardziej rygorystyczne podejście do nauki, drugie stawiać na swobodny rozwój dziecka. Równie trudne bywają kwestie finansowe – kto zapłaci za dodatkowe zajęcia, kto będzie pokrywał koszty leczenia czy wakacji?

Niezależnie od wcześniejszych różnic, ważne jest, aby dziecko widziało, że jego rodzice współpracują i traktują je priorytetowo. Należy unikać sytuacji, w których decyzje podejmowane są spontanicznie, bez wcześniejszej konsultacji z drugim rodzicem. Nawet jeśli kontakt między byłymi partnerami jest trudny, należy pamiętać, że w tym wszystkim najważniejsze jest dobro dziecka.

Nawet w najlepszych związkach rodzice często mają inne podejście do wychowania. Po rozstaniu różnice te mogą się jeszcze bardziej uwidocznić. Może się zdarzyć, że jedno z rodziców będzie bardziej pobłażliwe, a drugie surowsze, co może prowadzić do nieporozumień.

Pierwszym krokiem do rozwiązania tego problemu jest uświadomienie sobie, że dziecko nie potrzebuje dwóch identycznych rodziców – potrzebuje stabilności i jasnych zasad. Jeśli u mamy obowiązuje ścisły harmonogram dnia, a u taty więcej swobody, nie musi to oznaczać chaosu, pod warunkiem że dziecko wie, czego się spodziewać w każdym z domów.

Najlepiej, jeśli oboje rodzice wypracują wspólne stanowisko w kluczowych kwestiach – dotyczących nauki, obowiązków domowych czy zachowań społecznych. W sytuacji, gdy nie mogą dojść do porozumienia, warto skorzystać z pomocy mediatora rodzinnego lub psychologa dziecięcego.

Warto również pamiętać, że dzieci szybko uczą się wykorzystywać różnice między rodzicami. Jeśli zauważą, że mama i tata mają odmienne podejście do obowiązków, mogą zacząć manipulować sytuacją, np. prosić jedno z rodziców o zgodę, gdy drugie już odmówiło. Dlatego tak ważne jest zachowanie konsekwencji i unikanie podważania autorytetu drugiego rodzica.

Jednym z bardziej delikatnych tematów w co-parentingu jest pojawienie się nowych partnerów w życiu rodziców. To moment, który często budzi silne emocje – zarówno u byłego partnera, jak i u dziecka.

Z psychologicznego punktu widzenia wprowadzanie nowej osoby do życia dziecka powinno odbywać się stopniowo i w przemyślany sposób. Nagłe zmiany mogą budzić w dziecku lęk, zazdrość lub nawet poczucie zagrożenia. Warto zadbać o to, aby nowy partner nie próbował zastąpić drugiego rodzica, lecz pełnił swoją rolę w sposób naturalny, bez presji.

Eksperci podkreślają, że najlepszym momentem na przedstawienie nowej osoby dziecku jest chwila, gdy relacja jest już stabilna i trwała. W przeciwnym razie dziecko może odczuwać niepokój, jeśli co jakiś czas pojawia się ktoś nowy, a później znika. Warto również otwarcie rozmawiać z dzieckiem o jego uczuciach i nie bagatelizować jego emocji.

Nie ma jednej recepty na sukces, ale są pewne kroki, które pomagają przejść przez ten proces:

• Nie wprowadzaj nowego partnera zbyt szybko – dziecko po rozwodzie potrzebuje czasu, by zaakceptować zmiany, a nowa osoba w jego życiu może wywołać dodatkowy stres.
• Unikaj zmuszania dziecka do akceptacji nowej osoby – relacja powinna rozwijać się naturalnie, bez nacisków. Jeśli dziecko nie chce od razu się zaprzyjaźniać, to normalne.
• Podkreślaj, że nowy partner nie zastępuje drugiego rodzica – rola tej osoby jest inna i warto to jasno zaznaczyć.
• Nie pozwól, by nowy partner ingerował w co-parenting – to sprawa między biologicznymi rodzicami i nawet jeśli nowy partner wspiera Cię w wychowaniu dziecka, nie powinien podejmować decyzji zamiast drugiego rodzica.

Rozwód to ogromna zmiana w życiu dziecka, nawet jeśli rodzice starają się zrobić wszystko, by było jak najmniej dotknięte tą sytuacją. Smutek, lęk, poczucie winy czy nawet gniew – to wszystko naturalne emocje, które mogą pojawić się w jego zachowaniu.

Najważniejsze jest, aby dziecko czuło, że może o tych emocjach mówić. Często dzieci nie chcą obciążać rodziców swoimi uczuciami, zwłaszcza jeśli widzą, że mama i tata również przeżywają trudne chwile. Warto więc dawać im przestrzeń do rozmowy i zapewniać, że ich uczucia są ważne i normalne.

Niepokojące sygnały, na które warto zwrócić uwagę, to m.in.:

• Problemy w szkole, spadek ocen.
• Wycofanie społeczne, unikanie kontaktu z rówieśnikami.
• Nasilone ataki złości, agresja.
• Zaburzenia snu i apetytu.

Jeśli zauważysz takie objawy u swojego dziecka, warto rozważyć wizytę u psychologa dziecięcego, który pomoże mu uporać się z emocjami. Nie oznacza to, że jako rodzic zrobiłeś coś źle – rozwód to duża zmiana, a profesjonalna pomoc może sprawić, że dziecko szybciej odnajdzie się w nowej rzeczywistości.

Najważniejsze zasady, które pomagają w budowaniu dobrej współpracy po rozwodzie:

• Zawsze stawiaj dobro dziecka na pierwszym miejscu – to ono jest najważniejsze, a nie Twoje relacje z byłym partnerem.
• Unikaj konfliktów na oczach dziecka – dziecko nie powinno być świadkiem kłótni ani czuć się zmuszone do wybierania strony.
• Komunikuj się jasno i z szacunkiem – nawet jeśli macie różne podejścia, warto znaleźć kompromis, który będzie najlepszy dla dziecka.
• Ustalcie wspólne zasady wychowawcze – spójność w wychowaniu daje dziecku poczucie stabilności.
• Bądźcie elastyczni – życie bywa nieprzewidywalne, dlatego czasem trzeba dostosować się do nowych okoliczności.

Rozwód to duża zmiana nie tylko dla rodziców, ale przede wszystkim dla dziecka. Nowa organizacja życia, dwie osobne rzeczywistości i konieczność przystosowania się do współrodzicielstwa mogą być trudne do zaakceptowania. Jak wesprzeć dziecko w tym procesie? Jednym ze sposobów jest zapewnienie mu zajęć, które dadzą mu poczucie stabilności i możliwości rozwoju.

Zajęcia z angielskiego w Novakid to:

• Rutyna i poczucie bezpieczeństwa – regularne lekcje pomagają zachować stały rytm dnia.
• Motywacja i rozwój – nowe umiejętności zbudują u dziecka pewności siebie.
• Nauka przez zabawę – nasze lekcje online są angażujące i dostosowane do wieku dziecka.

Zapisz swoje dziecko na bezpłatną lekcję próbną i sprawdź, jak możemy pomóc w jego rozwoju.