Czym jest arytmetyka mentalna? Alternatywny sposób nauki matematyki u dzieci

Arytmetyka mentalna to metoda nauki matematyki, która odchodzi od tradycyjnych technik liczenia na korzyść rozwijania umiejętności umysłowych. Centralnym narzędziem wykorzystywanym w tej metodzie jest abakus, czyli dawne liczydło, które pozwala na rozwijanie szybkości i dokładności obliczeń w umyśle dziecka.

Dzieci uczą się przesuwać koraliki na abakusie, co z czasem pozwala im wykonywać obliczenia w pamięci bez użycia fizycznego narzędzia. Proces ten nie tylko rozwija umiejętności matematyczne, ale również koncentrację, pamięć oraz zdolności wizualno-przestrzenne.

Co to jest abakus?

Wspomniany wcześniej abakus, to nic innego jak tradycyjne liczydło, które jest z resztą jednym z najstarszych narzędzi do liczenia. Składa się z ramek z przesuwnymi koralikami, które reprezentują liczby.

W arytmetyce mentalnej abakus służy jako wsparcie w początkowej fazie nauki, pomagając dzieciom zrozumieć podstawowe operacje matematyczne i zasady liczenia. Z czasem, uczniowie uczą się wykonywać te same operacje w umyśle, co prowadzi do szybszego i bardziej efektywnego rozwiązywania nawet skomplikowanych problemów matematycznych.

Nauczanie arytmetyki mentalnej zaczyna się od zrozumienia i opanowania abakusa, następnie przechodzi się do mentalnego liczenia. Proces nauczania obejmuje kilka etapów, od poznawania podstaw abakusa, przez ćwiczenia z dodawania i odejmowania, aż po bardziej złożone operacje, takie jak mnożenie czy dzielenie.

Zajęcia są często interaktywne i zawierają gry liczbowe, łamigłówki oraz inne aktywności, które mają na celu sprawienie, że matematyka staje się zabawą. Kluczowe jest tutaj rozwijanie wyobraźni oraz umiejętności wizualnych, które są fundamentem dla mentalnych obliczeń. Jak robić to w praktyce? Poniżej przedstawiamy trzy scenariusze nauki matematyki metodą arytmetyki mentalnej. 

1. Zabawa z liczydłem:

• Cel: Wprowadzenie dziecka w świat arytmetyki mentalnej za pomocą liczydła.
• Scenariusz: Zaczynamy od prostego zadania polegającego na przesuwaniu koralików i zliczaniu ich w grupach. Dziecko nauczy się podstawowych operacji matematycznych (dodawanie, odejmowanie) poprzez fizyczne manipulowanie koralikami. Stopniowo wprowadzamy coraz to trudniejsze zadania, zachęcając do liczenia w pamięci i wizualizowania koralików.
• Materiały: Liczydło, kolorowe kartki z krótkimi, prostymi zadaniami.

2. Gry i łamigłówki liczbowe:

• Cel: Rozwijanie szybkości i dokładności obliczeń mentalnych oraz umiejętności logicznego myślenia.
• Scenariusz: Używamy gier planszowych, kart, czy aplikacji edukacyjnych, które wymagają szybkiego liczenia i podejmowania decyzji. Dzieci mogą rywalizować ze sobą lub próbować pobić własne rekordy w szybkości i precyzji obliczeń. Gry mogą obejmować różnorodne zadania, od prostych sum do bardziej złożonych równań.
• Materiały: Gry liczbowe, karty, aplikacje edukacyjne.

3. Wizualizacje i opowiadania liczbowe:

• Cel: Rozwój umiejętności wizualnych i wyobraźniowych w kontekście matematycznym.
• Scenariusz: Tworzymy opowiadania lub sytuacje problemowe, gdzie liczby są bohaterami. Dziecko ma za zadanie wykonać obliczenia w kontekście historii, np. „Jeśli 5 królików dołączy do 3 królików, ilu królików jest razem?”. Dzieci używają wyobraźni do wizualizacji problemu i znajdowania rozwiązania.
• Materiały: Ilustrowane książki z zadaniami, kreatywne zadania tekstowe.

Dodatkowo, zastosowanie podczas nauki liczbowego systemu punktowego i elementu rywalizacji może znacząco wpływać na motywację dzieci do nauki za pomocą metody arytmetyki mentalnej. 

Punkty są bezpośrednią formą nagradzania dzieci za ich wysiłki i umiejętności. Zbieranie punktów po każdym wykonanym zadaniu lub poprawnym rozwiązaniu problemu daje dzieciom namacalne dowody na ich postępy, co wzmacnia ich poczucie osiągnięcia i satysfakcji. 

Z kolei konkurencyjny element, taki jak rywalizacja z rówieśnikami lub próba pobicia własnych rekordów, wprowadza dodatkową motywację. Dzieci często angażują się bardziej w zadania, gdy mają możliwość porównania swoich wyników z wynikami innych, co może prowadzić do zdrowej rywalizacji i dążeń do samodoskonalenia.

Arytmetyka mentalna oferuje wiele korzyści w porównaniu z tradycyjnymi metodami nauczania matematyki. Dzieci uczące się tej metody często wykazują lepsze umiejętności koncentracji, pamięci i szybkości przetwarzania informacji.

Ponadto jest to metoda, która może pomóc dzieciom, które mają trudności z tradycyjnymi metodami nauki, oferując im alternatywny sposób przyswajania wiedzy. Arytmetyka mentalna nie jest prezentowana jako lepsza od tradycyjnych metod, ale jako dodatkowa opcja, która może być szczególnie pomocna dla dzieci, które inaczej podchodzą do nauki.

Z zalet nauki matematyki metodą arytmetyki mentalnej mogą skorzystać dzieci o różnych typach osobowości: 

• Wzrokowcy: mogą skorzystać na arytmetyce mentalnej, ponieważ metoda ta często opiera się na wizualizacji liczb i operacji matematycznych. Używanie abakusa jako narzędzia wizualnego do nauki podstawowych operacji matematycznych może być dla nich bardzo skuteczne.
• Słuchowcy: Choć arytmetyka mentalna jest silnie wizualna, dzieci, które wolą się uczyć poprzez słuchanie również mogą na niej skorzystać. Na przykład podczas interaktywnych ćwiczeń, gdzie nauczyciel podaje liczby i instrukcje głosowe. Również opowiadanie historii liczbowych czy rytmiczne liczenie może pomóc w aktywacji ich zdolności słuchowych do lepszego przyswajania wiedzy matematycznej.
• Dotykowcy: to osoby, które uczą się najlepiej przez dotyk. Mogą wykorzystać abakus jako narzędzie fizyczne pomocne w zrozumieniu i nauce podstaw arytmetyki. Przesuwanie koralików i fizyczne liczenie może im pomóc lepiej zrozumieć i zapamiętać matematyczne koncepcje.
• Kinestetycy: szczególnie docenią bardziej interaktywną i angażującą formę nauki matematyki metodą arytmetyki mentalnej. Gry i ćwiczenia, które wymagają ruchu, takie jak symulowanie ruchu koralików abakusa w powietrzu czy fizyczne przedstawianie liczb, mogą być szczególnie atrakcyjne dla kinestetyków.

Istnieje wiele metod nauki matematyki, a arytmetyka mentalna jest tylko jedną z nich. Ważne jest, aby dostosować metodę nauczania do indywidualnych potrzeb i preferencji dziecka. Zachęcamy do zapoznania się z różnymi metodami, w tym arytmetyką mentalną, i wybrania tej, która najlepiej odpowiada dziecku i jego typowi osobowości.

Zapraszamy również do poznania innych wpisów na temat edukacji dziecka skrojonej na miarę jego potrzeb. Na blogu Novakid znajdziesz mnóstwo merytorycznych i praktycznych artykułów poświęconych rozwojowi dzieci. Masz pomysł na temat, którego jeszcze nie poruszyliśmy? Koniecznie napisz komentarz pod tym artykułem. 

Czy ten artykuł był interesujący?