Jak dotrzeć do dziecka, które nie słucha – porady dla rodziców 

1. Upewnij się, że dziecko Cię słyszy i zrozumiało przekaz. Zauważyłeś, że Twoje dziecko bawi się w pokoju, a ty chcesz mu przekazać, że czas na kolację. Zamiast tylko krzyczeć z innego pomieszczenia, podejdź do niego, patrz mu w oczy, i powiedz spokojnie: „Czas na kolację, proszę przyjdź do kuchni.” Upewnij się, że dziecko Cię usłyszało i zrozumiało, co chcesz osiągnąć.
2. Używaj jasnych i konkretnych słów w komunikatach. Zamiast powiedzieć „posprzątaj pokój”, możesz użyć bardziej konkretnego komunikatu: „Proszę, pozbieraj swoje zabawki i odłóż je na półkę.” Jasne i konkretne instrukcje pomagają dziecku zrozumieć, co dokładnie od niego oczekujesz.
3. Podawaj konkretne instrukcje, co dziecko ma zrobić. Jeśli chcesz, żeby dziecko przygotowało się do snu, możesz powiedzieć: „Teraz czas na przygotowania do snu. Idź umyj zęby, załóż piżamę, a potem możemy poczytać ulubioną książkę.” Konkretne kroki pomagają dziecku zrozumieć, co ma zrobić i w jakiej kolejności.
4. Skup się na potrzebach i uczuciach dziecka, nie tylko na nakazach. Jeśli dziecko jest zaniepokojone lub zdenerwowane, zamiast tylko dawać mu rozkazy, możesz wyrazić zrozumienie i empatię. Na przykład: „Widzę, że jesteś smutny/smutna. Czy chcesz porozmawiać o tym?” Skupienie się na emocjach dziecka buduje więź i zrozumienie, a to ułatwia wzajemny dialog.
5. Zachęcaj do dialogu i współpracy, a nie tylko dawaj rozkazy. Zamiast mówić „Musisz to zrobić teraz”, możesz zapytać: „Czy możemy razem to zrobić?” Zachęcanie do współpracy i dialogu pozwala dziecku czuć się bardziej zaangażowanym w proces i bardziej chętnym do działania.
6. Staraj się unikać krzyczenia na dziecko w złości. Jeśli dziecko nie słucha, staraj się zachować spokój. Zamiast krzyczeć lub wyrażać złość, możesz powiedzieć: „Rozumiem, że masz teraz dużo na głowie, ale proszę, spróbujmy to zrobić razem.” Unikanie unikanie krzyczenia na dziecko w złości pomaga utrzymać spokojną atmosferę i razem rozwiązywać trudności.
7. Szanuj potrzeby i emocje dziecka, nawet jeśli nie możesz spełnić jego prośby. Jeśli dziecko prosi o coś, czego nie możesz mu teraz dać, zamiast po prostu odmówić, możesz wyrazić zrozumienie dla jego uczuć. Na przykład: „Rozumiem, że bardzo chciałbyś/chciałabyś teraz pójść do kina, ale niestety nie możemy tego teraz zrobić. Może znajdziemy inne rozwiązanie? Pójdziemy za tydzień, albo dzisiaj obejrzymy film w domu?” Szanowanie potrzeb i emocji dziecka pomaga mu czuć się słuchanym i zrozumianym.

A czego robić nie warto?

1. Unikaj agresywnego lub obraźliwego języka. W chwilach frustracji nie warto używać agresywnych słów, obraźliwych epitetów ani wywyższania się nad dzieckiem. Taki sposób komunikacji może tylko pogorszyć sytuację i naruszyć zaufanie między rodzicem a dzieckiem.
2. Nie ignoruj problemu. Zignorowanie problemu, gdy dziecko nie słucha, nie jest rozwiązaniem. Ignorowanie może prowadzić do jeszcze większych problemów w komunikacji i może sprawić, że dziecko poczuje się nieważne i niedoceniane.
3. Nie stosuj surowych kar ani przemocy. Surowe kary fizyczne lub psychiczne, jak bicie czy krzyk, nie są skutecznym sposobem na poprawę słuchania dziecka. Takie działania mogą wyrządzić krzywdę psychiczną i fizyczną dziecku, a także niszczą relację rodzica z dzieckiem. Zamiast tego warto szukać bardziej konstruktywnych sposobów rozwiązania problemu lub pomocy specjalisty.

Psycholog radzi, że najlepszym rozwiązaniem w sytuacji, kiedy dziecko nie słucha rodziców, będzie podejść do dziecka, spojrzeć mu w oczy i upewnić się, że nie jest w tej konkretnej chwili tak wciągnięte w wykonywaną czynność, którą robią, że nasze słowa będą przypominały co najwyżej bzyczenie natrętnego komara przy uchu, na którego można machnąć ręką i wrócić do przerwanej czynności.

Najlepiej, gdy dzieci mają okazję powtórzyć i potwierdzić werbalne, że usłyszały polecenie rodzica i wiedzą, co mają zrobić. Warto unikać samych komunikatów typu „Przyjdź za 5 min”. Jeśli zależy nam na obecności dziecka za faktyczne 5 minut, warto nastawić budzik przypominający, lub włączyć aplikację odmierzającą czas, która pomoże dziecku wykonać polecenie. W ten sposób realnie wpływamy na to, że dziecko nie traci poczucia czasu i jego 5 min nie rozciąga się w wieczne „zaraz”.

A co ze starszymi dziećmi? Mogą same w telefonie nastawić budzik, lub zdeklarować się, o której godzinie wykonają daną czynność. Zamiast komunikatu „Rozwieś pranie” i padającego w odpowiedzi „Zaraz, teraz nie mogę”, warto przeformułować komunikat: „Potrzebuję byś do godziny 14 rozwiesił pranie. Na którą nastawiasz budzik, 13:00, 13.30? Zależy mi na tym, byś nastawił ten budzik przy mnie”. 

Oprócz upewnienia się, że dziecko nas widzi i słyszy, dobrze wyjść z pozycji komunikatu poprzez „Ja”, aby rodzicielskie słowa nie brzmiały jak rozkaz. Szczególnie dojrzewające nastolatki są na rozkazy „uczulone”.

Na czym polega komunikat „ja” i jak go zastąpić?

Zacznijmy od tego, że komunikat „ja” rozpoczyna zdanie od wyrażenia swojej potrzeby lub rzeczy, na której nam zależy. „Ja Ci karzę” „Ja od Ciebie wymagam”. W uszach dziecka taki komunikat nigdy nie zabrzmi dobrze. Na przykład, zamiast powiedzieć: „Natychmiast posprzątaj w tym pokoju, bo ja tak mówię”, warto stwierdzić: „Zależy mi na tym, żeby te kubki były zaniesione do kuchni, a łóżko zostało posłane. Wówczas Tobie będzie przyjemnej uczyć się w pokoju.”.

Warto zwrócić uwagę, że w tym przykładzie istnieje jeszcze jedna istotna kwestia, którą często pomija się w naszych komunikatach. Mowa o konkretach. O co dokładnie chodzi z „posprzątaniem pokoju”? To ogólne sformułowanie, które każdy może zrozumieć inaczej. Dlatego warto precyzyjnie opisać, jakiego działania oczekujemy od dziecka, na przykład: pościelone łóżko, ubrania włożone do szafy, a nie na krzesło, itp.

Podczas rozmowy z dzieckiem ważne jest stosowanie odpowiednich słów, które sprzyjają budowaniu pozytywnej relacji i wspierają jego rozwój emocjonalny oraz komunikacyjny. Warto używać jasnych, zrozumiałych słów, dostosowanych do wieku dziecka. Unikaj zbyt skomplikowanego języka lub zbyt trudnych słów, które mogą sprawić, że dziecko będzie miało trudności ze zrozumieniem.

Pamiętaj o wyważonym podejściu i stosuj słowa, które wyrażają empatię i zrozumienie dla uczuć dziecka. Dzięki temu pokażesz mu, że jego emocje są ważne i słuchasz z uwagą. Przykładowo, zamiast mówić „Nie płacz, to nic”, możesz powiedzieć „Rozumiem, że jesteś smutny/smutna. Co się stało?”. To pozwoli dziecku poczuć się zrozumiane i wspierać jego zdolność do wyrażania emocji słowami.

Korzystanie z pozytywnego słownictwa również odgrywa istotną rolę. Zamiast mówić „Nie rób tego” lub „To jest złe”, lepiej jest stwierdzić, co dziecko powinno zrobić lub jakie zachowanie jest pożądane. Na przykład, zamiast „Nie biegnij w domu”, możesz powiedzieć „Proszę, chodź ostrożnie”. To pomaga dziecku zrozumieć, co powinno zrobić, zamiast koncentrować się na tym, czego nie wolno robić.

Warto także zachować cierpliwość i dawać dziecku czas na odpowiedź podczas rozmowy. To umożliwia mu myślenie i wyrażanie siebie w sposób, który jest dla niego naturalny. Dzięki temu rodzice mogą lepiej zrozumieć myśli i uczucia swojego dziecka, tworząc w ten sposób zdrową i otwartą atmosferę komunikacji.

Psycholog radzi: 

Gdy będziesz mieć wrażenie, że 5 latek nie słucha i pyskuje, upewnij się, że pociecha jest skupiona na tym, co mówisz. Podejdź do niego, spójrz mu w oczy, upewnij się, że Cię słyszy. Wyraź swoje zrozumienie dla faktu, że dziecku trudno jest przerwać wykonywaną aktywność. Możesz użyć słów: „Widzę, że bardzo chciałabyś tu zostać” i zaproponuj jeśli to możliwe atrakcyjną dla dziecka alternatywę, przykładowo: „Zrobiłam dziś makaron z Psim Patrolem, chodź zobaczymy jak wygląda na talerzu”. Podejmij próbę, przeformułowania komunikatu i zadbaj o 100% uwagi dziecka tu i teraz.

Nawiązywanie kontaktu z dzieckiem w chwilach, gdy emocje biorą górę, może być wyzwaniem, ale jest kluczowe dla rozwoju jego umiejętności radzenia sobie z emocjami. Jednym z ważnych kroków jest wykazywanie empatii i zrozumienia dla uczuć dziecka. Możesz zacząć od słuchania i dawania mu przestrzeni do wyrażania swoich emocji. To może oznaczać słuchanie jego opowieści, nawet jeśli wydają się one mało istotne lub banalne.

Ważne jest także unikanie osądzenia lub minimalizowania emocji dziecka. Warto zrozumieć, że to, co dla dorosłego może wydawać się mało istotne, dla dziecka może być ogromnym wyzwaniem. Dlatego warto być obecnym i gotowym do wsparcia, nawet jeśli nie rozumiemy całkowicie, co dziecko przeżywa.

Innym skutecznym sposobem nawiązywania kontaktu w trudnych momentach jest wykorzystywanie ciała do wyrażania wsparcia i bezpieczeństwa. Możesz przytulić dziecko, przyjąć je na kolana lub po prostu dotknąć, by pokazać, że jesteś obok. Dotyk może być potężnym narzędziem w budowaniu więzi emocjonalnej.

Nie zapominaj także o skoncentrowaniu się na rozwiązaniu problemu lub sytuacji, która wywołała emocje. Pomoc dziecku zrozumieć, co się stało, i wspólnie poszukać rozwiązania może być skutecznym sposobem na budowanie umiejętności radzenia sobie z emocjami. Ostatecznie, nawiązywanie kontaktu z dzieckiem w trudnych chwilach wymaga empatii, cierpliwości i gotowości do bycia obecnym dla swojego dziecka, niezależnie od tego, jakie emocje go ogarniają.

Dla większości dzieci każde nowe miejsce jest fascynującą przestrzenią wzbudzającą ogromne zainteresowanie. Maluchy chcą wszystkiego dotknąć, sprawdzić każdy kąt, ciągle wiedzieć więcej. Niestety często też wcale nie mają ochoty oddać danej rzeczy, czy wyjść z danego miejsca. Ponieważ dzieci są czasem tak bardzo zajęte swoim wewnętrznym ja, że w konsekwencji nieświadomie ignorują dodatkowe polecenia dorosłych, płynące do nich z zewnątrz. 

W konsekwencji rodzicom wydaje się, że dzieci robią nam dorosłym na złość, czy próbują nami manipulować. Nic bardziej mylnego! Najczęściej dzieje się tak, że dziecinie tyle, że nie chcą słuchać, co w danym momencie są tak pochłonięte nową rzeczą, czy sytuacją, że zwyczajnie trudno im słuchać. 

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o przyczynach, dlaczego Twoje dziecko Cię nie słucha, zapraszamy do odwiedzenia naszego dedykowanego artykułu, gdzie na podstawie przeprowadzonej ankiety wśród rodziców, przygotowaliśmy informacje, które nie tylko pomogą zrozumieć, dlaczego Twoje dziecko Cię nie słucha, ale również zaproponują konkretne, praktyczne rozwiązania.

Czy ten artykuł był pomocny?