5 min Co to jest zespół niespokojnych nóg (RLS) i czy może występować u dzieci?
Każdego roku 23 września obchodzimy światowy dzień świadomości Zespołu Niespokojnych Nóg (ang. International Day of Restless Legs Syndrome / Restless Legs Awareness Day). Z tej okazji przygotowaliśmy informacyjny artykuł o tym, czym jest to schorzenie oraz w jakim stopniu dotyka dorosłych i dzieci.
Z artykułu dowiesz się jak społecznie promować edukację na temat zespołu niespokojnych nóg (RLS) oraz poznasz problemy, jakie napotykają dzieci z takim zespołem. Przedstawimy także strategie działania, jak rodzice mogą im pomóc.
Wiedza i świadomość trudności, z którymi mierzą się osoby cierpiące na to schorzenie, pomoże Ci wspierać je na co dzień i zbuduje wzajemne zaufanie. Dowiedz się więcej!
Co to jest zespół niespokojnych nóg (RLS)?
Zespół niespokojnych nóg (RLS), również znany jako zespół Wittmaacka-Ekboma, to schorzenie neurologiczne, które manifestuje się uczuciem parestezji, takimi jak mrowienie, pieczenie i drętwienie w nogach. Te nieprzyjemne doznania najczęściej obejmują obie kończyny dolne i są najbardziej zauważalne podczas spoczynku, prowadząc do nieodpartej potrzeby poruszania nogami.
Objawy RLS zazwyczaj nasilają się wieczorem i w nocy, co bezpośrednio wpływa na jakość snu i prowadzi do zmęczenia oraz spadku produktywności w ciągu dnia. Jednak mogą również wystąpić w ciągu dnia, zwłaszcza w sytuacjach wymagających braku ruchu, na przykład podczas jazdy samochodem czy lotu samolotem. Warto podkreślić, że objawy szybko ustępują po zastosowaniu ruchu kończyn.
Przyczyny RLS i czynniki ryzyka
Co do występowania, różne źródła sugerują, że RLS może dotykać od 3 do 8% ogólnej populacji. Chociaż schorzenie to zwykle manifestuje się po 50. roku życia, zauważalne jest również wśród dzieci, stanowiąc około 2% przypadków w populacji pediatrycznej. RLS jest również bardziej powszechne wśród kobiet.
Osoby szczególnie narażone na RLS to:
- seniorzy,
- kobiety w trzecim trymestrze ciąży (objawy zwykle ustępują kilka tygodni po porodzie),
- osoby z chorobami nerek,
- osoby przyjmujące niektóre leki psychiatryczne,
- osoby uzależnione od alkoholu i nikotyny.
Wszystko to sugeruje, że zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe mogą odgrywać ważną rolę w występowaniu tego schorzenia. Do czynników ryzyka zwiększających szanse u dzieci i dorosłych na zachorowanie na zespół niespokojnych nóg możemy zaliczyć:
- Czynniki genetyczne: Osoby, u których w rodzinie są osoby cierpiącące na RLS mają większe ryzyko zachorowania.
- Niedobory żelaza: Niski poziom żelaza w organizmie może być jednym z czynników zwiększającym ryzyko zachorowania.
- Ciąża: Zmiany hormonalne w organizmie kobiety mogą wywołać objawy RLS, ale zazwyczaj ustępują one tuż po porodzie.
- Inne schorzenia towarzyszące: Choroby takie jak cukrzyca, czy niewydolność nerek mogą powodować RLS.
- Czynniki środowiskowe: Alkohol, brak ruchu i stres mogą nasilać objawy.
Jak rozpoznać zespół niespokojnych nóg u dzieci?
Dziwne uczucie w nogach w nocy i niespokojny sen dziecka 3 latka, to nie jedyne symptomy, które mogą występować u maluchów cierpiących na zespół niespokojnych nóg. Rodziców powinno zaalarmować również:
- niepokój w nogach, szczególnie wieczorem,
- trudności w zasypianiu związane z potrzebą nieustannego poruszania nogami,
- wybudzanie się w nocy z powodu dyskomfortu w nogach,
- dziwne pozycje przyjmowane podczas siedzenia czy leżenia,
- skargi dziecka na „mrowienie” lub „świdrowanie” w nogach.
Wpływ RLS na codzienne funkcjonowanie dzieci
RLS może wpływać na jakość snu dziecka, co prowadzi do problemów z koncentracją, nauką, a nawet społecznym funkcjonowaniem. Dzieci mogą być bardziej drażliwe i mniej skoncentrowane w szkole. Wpływa to także na ich zdolność do angażowania się w aktywności fizyczne i zabawy z rówieśnikami.
Co pomaga na zespół niespokojnych nóg?
Leczenie RLS jest możliwe, a zalecenia lekarzy dla dzieci z zespołem niespokojnych nóg są następujące:
- Suplementacja Żelaza: W odpowiednich dawkach, po konsultacji z lekarzem.
- Ćwiczenia Relaksacyjne: Jogę czy medytację warto wprowadzić do codziennej rutyny, zwłaszcza w ramach wieczornej rutyny przed spaniem.
- Leki przeciwpadaczkowe: Na receptę, tylko po konsultacji z lekarzem w skrajnych przypadkach, a dawkowanie musi być dostosowane do wieku dziecka.
- Ograniczenie kofeiny (u dorosłych) i cukru (u dzieci): Dieta może mieć duży wpływ na objawy RLS. Zdrowe odżywianie i zbilansowana dieta pełna zdrowych składników odżywczych może pomóc w zniwelowaniu symptomów schorzenia.
- Masaż i ciepłe kąpiele: Relaksują i pomagają złagodzić objawy.
- Terapia behawioralna: Skupia się na radzeniu sobie z objawami.
Praktyczne strategie dla rodziców – jak pomóc dziecku z RLS?
Przygotowaliśmy kilka sprawdzonych sposobów dla rodziców, jak pomóc pociechom w pokonaniu nieprzyjemnych objawów zespołu niespokojnych nóg. Oto one:
- Wspieraj dziecko i bądź zaangażowanym rodzicem: Stwórz środowisko, w którym dziecko nie będzie czuło się samo z problemem. W razie potrzeby skorzystaj z grupy wsparcia dla rodziców i dzieci lub skonsultuj się z lekarzem specjalistą.
- Zadbaj o zdrową rutynę snu: Zadbaj o stałą godzinę zasypiania i budzenia się dziecka. Przypilnuj higienę snu dziecka, tzn. wietrz pokój przed spaniem, regularnie zmieniaj pościel, ogranicz korzystanie dziecka z ekranów przed snem i zadbaj o odpowiednie zaciemnienie w pokoju.
- Zadbaj o odpowiednią dietę: Dieta dla dziecka powinna być zdrowa, pełnowartościowa, lekkostrawna i bogata w magnez i żelazo.
- Kontroluj stres dziecka: Jeżeli dziecko ma problemy z emocjami i sytuacjami społecznymi lub nie radzi sobie przez stres w szkole, nauka technik relaksacyjnych, joga czy ćwiczenia na oddychanie mogą pomóc odzyskać równowagę emocjonalną.
- Zachęcaj do ruchu: Regularne spacery, ćwiczenia fizyczne, gimnastyka, sporty zespołowe – aktywizuj dziecko i wspólnie spędzajcie dużo czasu na świeżym powietrzu.
- Pilnuj unikania ekranów: W szczególności emitowanego przez nie szkodliwego światła niebieskiego, zwłaszcza przed snem.
- Porozmawiaj z nauczycielami dziecka: O jego specjalnych potrzebach i ograniczeniach, np. wynikających z problemów z wysypianiem się w nocy, a w konsekwencji z koncentracją na lekcjach w szkole.
Doświadczenia innych rodziców dzieci z RLS
W walce z trudnościami rozwojowymi u dzieci nieodzowne jest wsparcie lekarzy specjalistów oraz innych rodziców, których dzieci również mierzą się na co dzień z Problemem.
Poniżej znajdziesz kilka opinii od rodziców dzieci, u których zdiagnozowano zespół niespokojnych nóg. Mamy nadzieję, że ich słowa okażą się pomocne dla Waszej rodziny.
„Mój syn zawsze miał problemy ze snem, ale dopiero konsultacja z lekarzem pomogła zidentyfikować RLS. Teraz stosujemy regularne godziny snu i dietę bogatą w żelazo, co znacznie pomogło.” – Anna, mama 8-letniego Antka
„Masaż nóg przed snem zdziałał cuda dla mojej córki. Polecam spróbować!” – Katarzyna, matka 5-letniej Zuzi
„Najważniejsze jest wsparcie i zrozumienie problemu, z którym mierzy się dziecko. Nie można zignorować problemu. Rozmowa z dzieckiem i okazywanie mu wsparcia pomogło zbudować lepsze relacje między nami.” – Krystyna, mama 9-letniego Adama
„Regularne ćwiczenia i właściwa dieta zdecydowanie pomogły mojemu dziecku.” – Piotr, tata 11-letniego Filipa
„Konsultacje z różnymi lekarzami były dla nas zbawienne. Diagnoza uratowała naszą córkę – psychicznie i fizycznie. Nie każdy specjalista podchodzi do problemu w ten sam sposób.” – Magdalena, mama 7-letniej Amelki
