7 min Tęcza to kolorowe zjawisko, które pojawia się na niebie po deszczu i przy słonecznej pogodzie. Powstaje dzięki temu, że światło słoneczne przechodzi przez krople deszczu i odbija się w nich, tworząc piękne barwne łuki na niebie.
Aby wyjaśnić dzieciom, jak powstaje zjawisko tęczy, warto odwołać się do zasad fizyki i optyki. Tęcza na niebie, to nie tylko cudowny prezent na niebie, ale przede wszystkim ważne zjawisko fizyczne, zachodzące w naturze.
Z tego wpisu dowiesz się, czym jest tęcza oraz jak wyjaśnić dziecku jak powstaje tęcza. Przyjrzymy się bliżej wszystkim 7 kolorom tęczy i sprawdzimy, czy tęczę da się zrobić samodzielnie w domu. Czytaj dalej i dowiedz się więcej na temat fascynującego zjawiska naturalnego, jakim jest tęcza!
Jak powstaje tęcza? Fizyka dla dzieci
Tęcza jest zjawiskiem optycznym, które powstaje w wyniku załamania i odbicia promieni światła w kroplach deszczu. Gdy białe światło słoneczne przechodzi przez krople, ulega załamaniu i rozdzieleniu na pojedyncze barwy, a następnie odbija się od wewnętrznej strony kropli, tworząc tęczowy, 7-kolorowy łuk na niebie.
Co ważne, tęcza jest widoczna tylko wtedy, gdy jednocześnie pada deszcz i świeci słońce. Ponieważ do zobaczenia tęczy na niebie musimy mieć oba te elementy, ten cud natury nie jest wcale taki łatwy do zaobserwowania!
Jaki kształt ma tęcza?
Tęcza ma charakterystyczny kształt łuku, który zawsze pojawia się w przeciwnym kierunku do słońca. To oznacza, że gdy słońce jest na jednym końcu nieba, tęcza ukaże się po drugiej stronie.
Tęcza przyjmuje kształt łuku, ponieważ światło słoneczne przechodzi przez wszystkie krople deszczu i ulega załamaniu, czyli zginaniu. Gdybyśmy mogli zobaczyć każdą kroplę deszczu oddzielnie, to zobaczylibyśmy pełne kręgi tęczy. Ale zwykle widzimy tylko te krople, które znajdują się na jednej linii z naszymi oczami, dlatego tęcza ma kształt łuku na niebie
Dlaczego czasem widzimy dwie tęcze?
Czasami na niebie możemy zobaczyć drugą, nieco słabszą tęczę, która pojawia się nad pierwszą. Takie zjawisko nazywamy tęczą wtórną. Kiedy światło odbije się wewnątrz kropli wody dwukrotnie, powstaje tęcza wtórna. Jest ona szersza niż ta pierwsza i ma bardziej wyblakłe kolory. Podwójna tęcza to jeszcze rzadsze zjawisko w przyrodzie niż zwykła tęcza i trzeba mieć wiele szczęścia, aby ją dostrzec!
Skąd bierze się tęcza na niebie?
Tęcza pojawia się na niebie, gdy łączą się dwa ważne elementy – deszcz i słońce. Kiedy pada deszcz, w powietrzu powstają krople wody. Te krople służą za małe pryzmaty, czyli coś, co może załamać i rozdzielić światło na różne kolory. Gdy światło słoneczne przechodzi przez te krople, ulega załamaniu i odbiciu. To powoduje, że światło rozszczepia się na pojedyncze barwy, tworząc piękny, 7-kolorowy łuk na niebie, czyli tęczę.
Co ciekawe – to, że niebo jest niebieskie, również jest zasługą procesu rozpraszania światła. Gdy światło słoneczne przechodzi przez atmosferę, zostaje rozproszone przez cząsteczki powietrza, które rozpraszają krótsze fale światła, takie jak niebieskie. Dlatego właśnie niebo wydaje się być niebieskie.
Kiedy na niebie można obserwować tęczę?
Tęczę najczęściej można zaobserwować, gdy zaraz po ulewnym deszczu, zza chmur wychodzi słońce. Deszcz musi jeszcze padać, a słońce musi już świecić, ponieważ do zaobserwowania tęczy, potrzebujemy obu tych zjawisk jednocześnie.
Oprócz tęczy podczas deszczu i słońca, kolorowe zjawisko może się pojawić również po burzy, gdy słońce dopiero co przebije się przez chmury. Czasami tęcza ukazuje się nawet nad wodą z pryskającego wodospadu, podczas słonecznego dnia!
Czy można zobaczyć tęczę z samolotu?
Tęczę najłatwiej jest oglądać podczas spacerów na ziemi, zaraz po deszczu. Wówczas widzimy charakterystyczny, siedmiokolorowy łuk. Okazuje się jednak, że w odpowiednich warunkach atmosferycznych, tęczę można zobaczyć również z samolotu. Wówczas tęcza przyjmuje kształt pełnego okręgu, który wygląda naprawdę niesamowicie! Jest to zjawisko niezwykle rzadkie, ale możliwe do zaobserwowania.
Tęczę w całej okazałości można zobaczyć z samolotu lecącego tuż nad chmurami. Może to nastąpić podczas startu lub lądowania na obszarze, gdzie akurat pada deszcz. Kropelki wody unoszą się wówczas w powietrzu, a kiedy słońce świeci na te krople wody w powietrzu, również może pojawić się tęcza. Będąc nad powierzchnią ziemi zmienia się nasza perspektywa i zamiast łuku, zobaczymy cały tęczowy okrąg.
Ile kolorów ma tęcza i jakie są kolory tęczy?
Tęcza ma siedem pięknych kolorów, które występują zawsze w tej samej, określonej kolejności: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, indygo.
Kolory tęczy w prawidłowej kolejności można zapamiętać, używając zabawnej rymowanki, którą możecie samodzielnie wymyślić z dzieckiem. Na przykład:
„Czerwony jak czereśnia, pomarańczowy jak pomarańcz, żółty jak żonkil, zielony jak ziemia, niebieski jak niebo, indygo jak intrygująca noc i fioletowy jak fiołki w ogrodzie!”
Co znajduje się na końcu tęczy?
Na końcu tęczy ukryty jest skarb! Tak przynajmniej mówią niektóre legendy! Może to być garnek pełen złota albo skrzynia pełna skarbów. Na całym świecie z pokolenia na pokolenie przekazywano sobie różne legendy i wierzenia związane z tym co jest na końcu tęczy. Jak jest naprawdę?
W rzeczywistości tęcza nie ma konkretnego początku ani końca, który można by znaleźć. Jej kształt i pozycja zależą od tego, skąd na nią patrzymy.
Jednak legendy i opowieści o skarbach na końcu tęczy uczą nas czegoś ważnego. Pokazują, że warto marzyć, szukać przygód i wierzyć w magię świata wokół nas. Kto wie, może podczas następnego spaceru po deszczu uda Wam się znaleźć nie tylko magiczną, wielokolorową tęczę, ale również odkryć swój własny, osobisty skarb…
Tęcza – eksperyment dla dzieci w domu
Gdy na dworze nie pada i nie ma szans na upatrzenie tęczy, wówczas zjawisko możecie odtworzyć również w domu! Ten eksperyment pozwoli Wam stworzyć własną, kolorową tęczę w szklance. To proste, bezpieczne i przede wszystkim niesamowicie kolorowe doświadczenie!
Potrzebne materiały:
- Ciepła woda
- Cukier
- Kilka przezroczystych szklanek
- Kolorowe bibuły lub barwniki spożywcze (np. czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, indygo i fioletowy)
- Łyżka, łyżeczka oraz miarka do odmierzenia wody
Jak przeprowadzić eksperyment?
1. Przygotowanie kolorowej wody:
Wypełnij szklankę ciepłą wodą. Jeżeli używasz bibuły, pokrój ją na małe kawałki i włóż do wody w szklance. Jeżeli używasz barwników spożywczych, dodaj kilka kropel do wody.
Dobrze wymieszaj, aby kolor był intensywny. Powtórz ten krok dla każdego koloru.
2. Przygotowanie roztworów cukrowych:
Dla każdego koloru przygotuj roztwór o różnym stężeniu cukru. Na przykład: dla czerwonego – 1 łyżka cukru, dla pomarańczowego – 2 łyżki, dla żółtego – 3 łyżki itd. Im więcej cukru, tym cięższy będzie roztwór.
3. Tworzenie tęczy:
Weź kolejną, pustą szklankę. Zaczynając od koloru z największą ilością cukru (w naszym przypadku fioletowego), delikatnie wlej go na dno szklanki. Ostrożnie, używając spodu łyżki, wlej kolejny kolor (indygo). Staraj się wlewać płyn tak, aby spływał po ściance szklanki, dzięki temu kolory się nie wymieszają. Powtarzaj ten krok, dodając kolejne kolory w kolejności od najcięższego do najlżejszego. Uważaj, aby płyny się nie mieszały!
4. Powstanie tęczy:
Po kilku minutach w szklance powinna pojawić się piękna, kolorowa tęcza!
Wskazówki do eksperymentu:
- Eksperyment działa dzięki różnicy gęstości płynów. Roztwory z większą ilością cukru są cięższe i pozostają na dole, podczas gdy lżejsze płyny unoszą się wyżej.
- Dla najlepszego efektu, starajcie się nie mieszać kolorów podczas wlewania ich do szklanki.
Obejrzyj wideo, gdzie krok po kroku przeprowadzony jest ten eksperyment “Tęcza w szklance”.
Pamiętaj o precyzyjnym odmierzaniu proporcji cukru i wody oraz o ostrożnym wlewaniu kolorowych płynów!
Czy podobał Ci się ten artykuł?
Mamy nadzieję, że teraz już wiesz, jak wytłumaczyć dziecku, jak powstaje tęcza i dlaczego jest taka piękna. To zjawisko optyczne jest jednym z cudów natury, które możemy podziwiać na niebie, gdy podczas deszczu świeci słońce. Pamiętaj, żeby następnym razem, gdy ujrzycie z pociechą tęczę, zatrzymać się na chwilę i podziwiać jej piękno. Przypomnijcie sobie wtedy zasady powstawania tęczy i wymieńcie na głos wszystkie jej kolory w prawidłowej kolejności. Może nawet skusicie się na poszukiwanie skarbu na końcu tęczy?
