Jak wychować chłopca? Wychowanie chłopców pozbawione stereotypów płci

Córeczka tatusia i rycerz mamusi? Niekoniecznie! Jeżeli jesteś szczęśliwym rodzicem chłopca, to wcale nie musisz wychowywać go zgodnie z utartym schematem silnego i walecznego wojownika. 

To jakie wartości będzie reprezentował w życiu Twój mały mężczyzna, zależy od tego do spełniania jakich ról go przyzwyczaisz. Społeczeństwo, a tym bardziej utarte stereotypy nie powinny decydować o tym, jacy mają być chłopcy. Świadomi rodzice coraz częściej uczą syna gotować, prasować i sprzątać, ponieważ są to obowiązki domowe, którymi powinni się zajmować zarówno chłopcy, jak i dziewczęta. 

Stereotypy płciowe, które mają znaczący wpływ na rozwój emocjonalny chłopców, mogą być dla dziecka poważnym zagrożeniem. Według psychologów, chłopcy, którzy utożsamiają się z tradycyjnymi stereotypami płciowymi, mają większe problemy emocjonalne i społeczne, takie jak zwiększona skłonność do agresji i przemocy, niższa empatia i trudności w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami. 

Z kolei chłopcy, którzy są wychowani w rodzinach pozbawionych stereotypów płciowych, są bardziej otwarci emocjonalnie, empatyczni i zwykle radzą sobie lepiej w relacjach społecznych oraz z własnymi emocjami.

Stereotypy płciowe mogą też wpływać na osiągnięcia w nauce. Jeden z popularniejszych stereotypów mówi, że dziewczynki zawsze dobrze się uczą, a chłopcy jedynie dokazują i są dobrzy w sporcie. Cóż, nieprawda! 

Chłopcy, którzy nie poddają się stereotypom, a rodzice wspierają ich we wszechstronnym rozwoju zainteresowań, często osiągają lepsze wyniki w nauce, ponieważ bardziej angażują się w proces uczenia się. Mowa tu nie tylko o naukach ścisłych (stereotypowo przypisywanym mężczyznom), ale także o przedmiotach humanistycznych (częściej przypisywanym dziewczętom). 

Stereotypy płciowe mają także negatywny wpływ na kształtujący się mózg chłopców i ich zdrowie psychiczne. Według badań przeprowadzonych przez Johna P. Hilla oraz M.E. Lyncha już w 1983 roku, chłopcy, którzy są wychowani zgodnie z tradycyjnymi stereotypami płciowymi, mają większe problemy z depresją i lękiem niż ci, którzy nie poddają się tym stereotypom.

Jak widać, stereotypy płciowe mają ogromny wpływ na rozwój emocjonalny, chłopców. Dlatego zwłaszcza w dzisiejszych czasach, wychowanie bez stereotypów płciowych pozwala zapewnić dzieciom pełniejszy rozwój. Jest to także kierunek, w którym powinni podążać świadomi rodzice, aby pomóc swoim dzieciom odnieść sukces w przyszłości. 

Płciowe stereotypy – przykłady

Poniżej znajdziesz kilka najczęstszych stereotypów płciowych, które niestety, ale są dla współczesnych dzieci i dorosłych krzywdzące. Upewnij się, że wychowując chłopca lub dziewczynkę, starasz się unikać takich utartych zachowań. 

• Mężczyźni nie powinni okazywać emocji – ten stereotyp sugeruje, że mężczyźni powinni być zawsze silni i zdystansowani emocjonalnie. Jest to krzywdzące, ponieważ w rzeczywistości każdy, niezależnie od płci, ma prawo do wyrażania swoich uczuć.
• Mężczyźni są lepsi w sporcie – ta wiara jest krzywdząca dla chłopców, którzy nie lubią lub nie są zainteresowani sportem. Ponadto, kobiety również mogą być doskonałymi sportowcami, ale z powodu tego stereotypu, często ich osiągnięcia są niedoceniane.
• Mężczyźni powinni być samodzielni – ten stereotyp sugeruje, że mężczyźni powinni być zawsze niezależni i nieproszący o pomoc. Takie przekonanie może utrudnić mężczyznom szukanie pomocy, kiedy jej potrzebują, co może prowadzić do problemów emocjonalnych i ze zdrowiem psychicznym.
• Mężczyźni powinni być agresywni – ten stereotyp sugeruje, że mężczyźni powinni być zawsze wojowniczy i stanowczy, a to może prowadzić do problemów w relacjach interpersonalnych i trudności w rozwiązywaniu konfliktów.
• Mężczyźni nie powinni zajmować się domem – ten stereotyp sugeruje, że opieka nad domem i dziećmi jest zadaniem wyłącznie dla kobiet. To podejście nie tylko krzywdzi mężczyzn, którzy chcą być aktywnie zaangażowani w opiekę nad swoją rodziną, ale także przyczynia się do nierówności płciowej.
• Kobiety powinny być uważane za atrakcyjne – ten stereotyp sugeruje, że wartość kobiety zależy od jej wyglądu. To jest krzywdzące dla kobiet, które nie spełniają standardów urody narzucanych przez społeczeństwo, ponieważ sugeruje, że są mniej wartościowe.
• Kobiety są mniej kompetentne w dziedzinach naukowych i technicznych – ten stereotyp sugeruje, że kobiety nie mają zdolności do nauki dziedzin naukowych i technicznych. To jest krzywdzące, ponieważ ogranicza możliwości kobiet i nie docenia ich osiągnięć w tych dziedzinach.

Zastanówmy się teraz wspólnie, dlaczego stereotypy płciowe są krzywdzące dla dzieci i dlaczego nie warto kierować się nimi w wychowaniu dzieci. Po pierwsze każda osoba ma prawo do wyboru i nie powinna być ograniczana przez stereotypy płciowe. Poza tym stereotypy ograniczają rozwój osobisty, narzucają ograniczenia i powodują nierówności płciowe w społeczeństwie. 

O ile jako rodzice nie jesteśmy w stanie zmienić sposobu myślenia całego społeczeństwa, aby było bardziej otwarte i tolerancyjne, to każdy z nas powinien zachęcać swoje dzieci do podejmowania wyborów zgodnych z ich zainteresowaniami i pasjami, niezależnie od płci.

Dzieci wychowywane zgodnie ze stereotypami często są ograniczane w swoich wyborach i nie mają w pełni możliwości realizacji swoich zainteresowań i pasji. Promowanie równości płci i przełamywanie stereotypów pozwala na pełne rozwijanie ich potencjału. 

Jedną z ważniejszych ról rodziców, już od pierwszych dni życia dziecka, powinno być  podejmowanie działań zgodnych z zainteresowaniami i pasjami pociechy. Jeżeli dziewczynka chce się bawić autami i klockami, a chłopiec woli zabawę w kuchni czy z przyborami plastycznymi – pozwólmy im na to. 

Budowanie równości płci wśród chłopców i dziewczynek od młodego wieku jest ważnym krokiem do utrwalenia równouprawnienia w całym społeczeństwie. Takie postawy dają gwarancję równych szans na rozwój i sukces, a także stanowią ważny fundament społeczny, o którym niestety w wielu krajach na świecie się zapomina. Dlatego tak ważne jest, aby rodzice uświadamiali swoje dzieci, że nie ma podziału na „zawody dla kobiet” i „zawody dla mężczyzn”, a każdy może wybrać drogę, którą chce podążać i którą będzie się cieszył.

Wiemy już, że wspieranie dziecka we wszechstronnym rozwoju, niezależnie od utartych wzorców dla chłopców i dziewczynek jest niezwykle istotne. Sprawdźmy zatem, jak w praktyce rozwijać różnorodne zainteresowania dziecka.

1. Zachęcaj dziecko do eksploracji i odkrywania nowych rzeczy. Możesz zabrać je na wycieczki do muzeów, bibliotek, parków, teatrów i innych miejsc, gdzie będzie miało możliwość poznania nowych dziedzin i interesujących tematów.
2. Zapewnij dziecku dostęp do różnych rodzajów zabawek i materiałów do kreatywnych działań. Niech będzie to zestaw klocków, farb, papierów, plasteliny, czy instrumentów muzycznych. Dzięki temu dziecko będzie miało możliwość eksperymentowania i odkrywania swoich zainteresowań.
3. Nie nakładaj ograniczeń co do tego, co dziecko może lub nie może robić na podstawie płci. Daj mu swobodę w wyborze, co je interesuje i jakie aktywności chce podejmować.
4. Szukaj okazji do rozmów z dzieckiem na temat jego zainteresowań i daj mu wyraz swojego zainteresowania. Pozwól mu dzielić się swoimi myślami i odkryciami.
5. Zachęcaj dziecko do uczestnictwa w różnych zajęciach pozaszkolnych, takich jak sport, sztuka, taniec, nauka języków obcych itp. To może pomóc mu odkryć nowe zainteresowania i rozwijać umiejętności.
6. Ucz otwartości na różnorodność i pozytywnego nastawienia do nowych doświadczeń. Pamiętaj, że to, co jest ważne, to rozwijanie ciekawości, kreatywności i zapału do nauki, a nie to, czy dziecko podąża za utartymi schematami społecznymi.

Według badań przeprowadzonych przez specjalistów z Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) w 2021 roku, media społecznościowe mają negatywny wpływ na samoocenę dzieci i młodzieży. Wśród badanych chłopców w wieku 15-19 lat aż 70% stwierdziło, że social media wpływają negatywnie na ich samoocenę.

Według psychologów media społecznościowe stwarzają idealny obraz życia, który prawie nigdy nie odpowiada rzeczywistości. Dzieci i młodzież porównują swoje życie do życia innych, które często jest pokazywane w sposób wyidealizowany i przerysowany. To prowadzi do narastającego poczucia niskiej wartości i niedopasowania do społecznych norm, ponieważ dzieci i młodzież czują się gorsi od innych.

Zjawisko to dotyczy zarówno dziewczynek jak i chłopców. Nastoletni chłopcy korzystający z social mediów najczęściej porównują swoją sylwetkę i siłę do innych, co może prowadzić do podążania za niezdrowym i obsesyjnym stylem życia. 

Chcąc szybko mieć umięśnione ciało (które w internecie często jest wynikiem działań programów graficznych), chłopcy podejmują ryzykowne zachowania takie jak przyjmowanie suplentów diety, sterydów, czy zbyt częste ćwiczenie na siłowni. Stała pogoń za niedoścignionym ideałem wpływa na obraz zaniżonej samooceny u nastolatków płci męskiej. Co więcej, badania pokazują, że młodzi mężczyźni są bardziej narażeni na wpływ reklam, w których prezentowane są perfekcyjne sylwetki i męskie ideały.

W przypadku dziewcząt, media społecznościowe często porównują młode dziewczyny ze sobą i prezentują je jako konkurentki, co może prowadzić do toksycznej rywalizacji i niskiej samooceny. 

Szczególnie duży wpływ na dziewczęta mają materiały na Instagramie, które prezentują idealne ciała, modę z katalogów i wyidealizowany styl życia. Może to wywoływać zaburzenia odżywiania i trudności w akceptacji własnego ciała. Badania z 2020 roku, przeprowadzone przez organizację non-profit Common Sense Media, ujawniły, że aż 80% nastolatek czuje się niesłusznie krytykowanych przez media społecznościowe za swój wygląd.

Czy zatem wychowanie chłopca bez stereotypów i w zgodzie z męskimi i damskimi wzorcami płciowymi jest możliwe? Oczywiście, że tak! 

Zapytaliśmy rodziców nastolatków, jak udało im się wychować chłopców bez stereotypów oraz jak wpłynęło to na ich codzienne relacje. Oto kilka odpowiedzi: 

Anna, mama 15-letniego Marcina

„Od najmłodszych lat uczymy naszego syna szacunku dla wszystkich ludzi, bez względu na ich płeć czy pochodzenie. Staramy się pokazywać mu, że każda osoba zasługuje na szacunek i że powinien traktować innych tak, jak sam chce być traktowany.” 

Piotr, tata 16-letniego Adriana

„U nas w domu zawsze panowała równowaga między obowiązkami, które każdy miał do wykonania, a czasem wolnym na przyjemności. Syn od najmłodszych lat nauczył się, że pomoc w domu czy dbanie o młodszą siostrę nie jest zarezerwowane tylko dla mamy, ale są obowiązkami każdej osoby.” 

Wiktoria, mama 10-letniego Michała

„Od najmłodszych lat staramy się pokazywać naszemu synowi, że nie ma rzeczy, które są 'tylko dla dziewczynek’ lub 'tylko dla chłopców’. Kiedy był mały, często malował paznokcie ze mną, a teraz chętnie gotuje z tatą. Staramy się zachęcać go do rozwijania zainteresowań, które nie są typowo męskie, jak choćby taniec czy sztuki plastyczne. Chcemy, żeby nasz syn czuł się swobodnie w swoim wyborze i nie bał się wyrażać siebie.”

Porady dla rodziców – wychowaj chłopca bez stereotypów!

1. Zachęcaj do empatii – ucz swojego syna, aby szanował uczucia innych ludzi, a nie tylko swoje. Popieraj jego wysiłki, aby zrozumieć perspektywę dziewcząt i innych ludzi. Na przykład, gdy syn mówi coś obraźliwego o dziewczynach, zapytaj, jak by się czuł, gdyby ktoś powiedział coś podobnego o nim.
2. Pokaż, że kobiety i mężczyźni są równi – kiedy jesteście w domu, bądź przykładem równości płci. To oznacza, że dzielisz się obowiązkami domowymi z partnerem lub pokazujesz, że nie ma czegoś takiego jak prace „dla mężczyzn” lub „dla kobiet”.
3. Rozwijaj w dziecku umiejętności społeczne – ucz syna, jak nawiązywać zdrowe relacje, zarówno z dziewczynami jak i chłopakami.Pomóż mu w rozwijaniu umiejętności słuchania, wyrażania siebie i rozwiązywania konfliktów.
4. Zachęcaj do rozwijania różnych zainteresowań – nie narzucaj stereotypów płciowych w wyborze aktywności. Zachęcaj syna do próbowania różnych rzeczy, jak na przykład tańca, sztuki, muzyki lub sportów.
5. Ucz syna szacunku dla ciała i granic innych osób – naucz syna, że każdy ma prawo do wyboru, z kim chce mieć do czynienia i jaka granica cielesna jest dla niego do zaakceptowania. Zachęcaj do szacunku dla innych ludzi, zarówno fizycznego, jak i emocjonalnego.
6. Bądź otwartym na rozmowy – zawsze bądź gotowy na rozmowę o relacjach międzyludzkich, jakie syn nawiązuje z dziewczynami. Zachęcaj go do dzielenia się swoimi uczuciami i zapytaj, jak możesz pomóc mu w rozwiązaniu problemów, które mogą wyniknąć w tych relacjach.

Rodzicom nastolatków jak i samym nastolatkom polecamy kilka ciekawych książek i produkcji filmowych, które pomogą lepiej zrozumieć skomplikowane relacje damsko-męskie. 

Książki dla rodziców:

• „How to Raise a Feminist Son” (Jak wychować syna feministę), Jha Sonora
• „Raising Boys to Be Good Men” (Wychowywanie chłopców na dobrych mężczyzn), Aaron Gouveia
• „Raising Boys in the 21st Century: How to Help Our Boys Become Open-Hearted, Kind and Strong Men” (Wychowywanie chłopców w XXI wieku: jak pomóc naszym chłopcom stać się otwartymi, życzliwymi i silnymi mężczyznami), Steve Biddulph

Filmy/seriale:

• „Euforia” (wiek: 17+) – amerykański serial opowiadający o grupie licealistów, którzy zmierzają się z trudnymi tematami, takimi jak: uzależnienia, choroby psychiczne, orientacja seksualna i tożsamość płciowa.
• „Sex Education” (wiek: 18+) – brytyjski serial, który porusza tematykę seksualności i tożsamości płciowej, a także pokazuje, jak ważna jest otwartość i szacunek w relacjach damsko-męskich.
• „Opowieści z Narnii: Lew, Czarownica i Stara Szafa” (wiek: 10+) – w filmie przedstawione są silne i niezależne postacie kobiece oraz zdrowe relacje między postaciami różnych płci, takie jak przyjaźń między lwem Aslanem i chłopcem Edmundem, czy zaangażowanie królowej Lucy w ratowanie swojego brata. Film pokazuje,  że osoby różnej płci mogą mieć ze sobą zdrowe, pozytywne relacje, oparte na wzajemnym szacunku.

Te profile w mediach społecznościowych warto obserwować

Poniżej zebraliśmy kilka profili na Instagramie, które promują równość płci, ciałopozytywność i przełamują stereotypy płciowe w stosunku do kobiet i mężczyzn.

• @wearemanenough – przestrzeń z podcastami dla mężczyzn na temat pozytywnej męskości
• @kulturaseksualna – psycholożka seksuolożka, psychoterapeutka, pisze o związkach, rodzinie, seksualności dzieci i dorosłych.
• @cialopozytyw_polska – miejsce dla różnych ciał i historii o ciele
• @jakwychowywacdziewczynki – twórcy profilu wierzą w wychowanie oparte na wiedzy, nie stereotypach

Czy podobał Ci się ten wpis? 

Podziel się z nami swoją opinią na temat stereotypów w wychowaniu chłopców i dziewczynek. Czy w Twoim domu panuje równy podział obowiązków? Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o równości płci i ciałopozytywności dla chłopców, przejrzyj nasze propozycje materiałów dodatkowych, które zawarliśmy w tym wpisie! Dziękujemy, że jesteś z nami!