Kiedy udać się z dzieckiem do psychologa?

Z dzieckiem należy udać się do psychologa, gdy doświadcza ono trudności emocjonalnych, rozwojowych, w nauce, z rówieśnikami albo innymi członkami rodziny. Warto jednak mieć na uwadze, że psycholog dziecięcy to nie tylko osoba, która pomaga przejść przez rozmaite problemy, ale też ktoś, kto może wesprzeć rozwój, np. w zakresie komunikacji rodzinnej czy radzenia sobie ze stresem. 

Kiedy i z jakimi trudnościami udać się do psychologa dziecięcego? 

• Po doświadczeniu traumy. Traumą może być np.: śmierci bliskiej osoby, wypadek (zarówno bycie uczestnikiem, jak i świadkiem), rozwód rodziców, doznanie przemocy rodzinnej, rówieśniczej albo w świecie wirtualnym, awantury rodzinne. Przeżyciem traumatyzującym dziecko mogą być też duże zmiany życiowe, jak przeprowadzka, zmiana szkoły czy pojawienie się młodszego rodzeństwa. 
• Gdy dziecko staje się hiperaktywne, traci zdolność skupienia uwagi, jego zachowanie staje się trudne do opanowania, a emocje rozchwiane. Również sytuacja przeciwna, czyli znaczne obniżenie aktywności, pasywność, nietypowe dla dziecka podporządkowywanie się może być wskazaniem do wizyty u psychologa dziecięcego. 
• Lęki i obawy. Młodsze dzieci mogą doświadczać lęków np. przed wytworami własnej wyobraźni, jak potwory czające się w ciemności. Fantazjowanie jest normalne u maluchów, ale nie powinno przysparzać lęków utrudniających zwykłe funkcjonowanie. Jeśli strach i obawy są przytłaczające dla dziecka, warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym. Nastolatki miewają obawy związane ze zbliżającym się dorosłym życiem, wyborem ścieżki edukacji, egzaminami, brakiem akceptacji rówieśniczej i wiele innych. Każdy z nas doświadcza niepokoju od czasu do czasu, jeśli jednak jest on stałym towarzyszem, wsparcie psychologiczne będzie bardzo pomocne. Nadmierny lęk może wyrządzić poważne szkody w rozwijającym się umyśle.
• Agresywne zachowania wobec innych albo samego siebie, np. drapanie się do krwi, uderzanie głową w ściany i meble, bicie i gryzienie innych dzieci. 
• Słabe wyniki w nauce, obniżenie ocen. Może to być wywołane zarówno problemami ze skupieniem, które są typowe dla hiperaktywności, jak i np. obawami przed oceną i wystąpieniem publicznym, konfliktami w szkole i w domu. Niezależnie od podłoża słabe oceny warto skonsultować z psychologiem dziecięcym, zwłaszcza jeśli problem dotyczy wszystkich przedmiotów szkolnych. 
• Zamknięcie w sobie. Bywa następstwem np. negatywnego postrzegania samego siebie, zarówno swojej osobowości, jak i wyglądu. Dziecko zamknięte w sobie może z czasem zacząć doświadczać nieustannego stresu i problemów z adaptacją do nowego otoczenia.

Powyższa lista nie wyczerpuje katalogu zagadnień, z jakimi warto udać się do psychologa dziecięcego. Wszystko, co wzbudza niepokój rodziców, może stać się przedmiotem konsultacji psychologicznej. Psycholog dziecięcy świadczy pomoc w różnych trudnościach, ale też zaburzeniach i chorobach. Będzie wsparciem, jeśli podejrzewasz np. zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania czy depresję u dziecka. 

Wizytę u psychologa dziecięcego można odbyć w każdym wieku — nie ma tu ani dolnych, ani górnych limitów. Specjalista pomoże zarówno dziecku, jak i rodzicom. W pierwszych latach życia dziecka konsultacja psychologiczna może pomóc w budowaniu zdrowej atmosfery w rodzinie. 

To, jak wygląda wizyta u psychologa dziecięcego, zależy od wieku dziecka, niemniej zawsze pierwsze spotkanie z psychologiem jest zapoznawcze. Zarówno rodzice, jak i dzieci mają sporo obaw i wątpliwości wokół wizyty u psychologa. Podpowiadamy, czego się spodziewać i co zrobić, aby spotkanie było jak najbardziej owocne, a także udzielamy odpowiedzi na najważniejsze pytania, jakie Ty lub Twoja pociecha możecie sobie zadawać.

1. Jak wesprzeć dziecko przed wizytą u psychologa?

Dziecko powinno rozumieć, dokąd idzie. Daj mu czas na oswojenie się z tą sytuacją, a także możliwość rozmowy na temat wizyty u psychologa. W miarę możliwości udziel odpowiedzi na wszelkie pytania. O tym, jak przygotować dziecko do pierwszego spotkania z psychologiem, mówimy w dalszej części artykułu.

2. Jak wygląda pierwsza wizyta u psychologa dziecięcego?

Pierwsza wizyta jest zapoznawcza i ma dać specjaliście wstępne rozeznanie. Komunikacja z dzieckiem odbywa się w obecności rodziców — jednego albo obojga. Obecna może być też cała rodzina. Dziecko jest poddawane testom w formie zabawy, tak aby psycholog mógł poznać sposób komunikacji i myślenia, zdolności kognitywne oraz sferę emocjonalną dziecka. 

3. Jak wyglądają kolejne wizyty u psychologa dziecięcego?

Metody pracy, a więc i przebieg wizyt, są dobierane do potrzeb dziecka oraz jego wieku. Specjalista może korzystać m.in. z zabaw i gier, opowiadania historii, rysowania oraz innych zajęć kreatywnych. Psycholog może też pracować na bazie wyobraźni dziecka, np. przez wizualizowanie określonych sytuacji. Może to pomóc np. znaleźć dziedzinę i aktywności, w których dziecko poczuje się pewnie i będzie chciało się rozwijać. W razie potrzeby psycholog dziecięcy pomaga trenować mowę, pamięć, uwagę, a także umiejętności społeczne, co sprzyja lepszemu radzeniu sobie z nauką, w kontaktach z rówieśnikami oraz bliskimi.

4. Psycholog dziecięcy rozmawia z dzieckiem czy z rodzicami?

Psycholog dziecięcy rozmawia zarówno z dzieckiem, jak i z rodzicami. O co pyta? Listę pytań, jakie mogą paść na wizycie u specjalisty, znajdziesz niżej. Forma komunikacji jest dostosowana do wieku i zdolności poznawczych dziecka. 

5. Ile trwa pierwsza wizyta u psychologa dziecięcego?

Pierwsza wizyta u psychologa dziecięcego trwa ok. 50 minut. Kolejne wizyty mogą być krótsze (np. ok. 30 minut) lub dłuższe (nawet do kilku godzin). Najdłuższe są wizyty diagnostyczne, podczas których przeprowadzane są testy psychologiczne.

6. Czy do psychologa trzeba iść z rodzicem?

Pierwsza wizyta u psychologa wymaga zgody rodziców — osoby nieletnie nie mogą bez niej być badane ani korzystać z konsultacji. Do 16. roku życia dziecka obecność rodzica jest obowiązkowa, ale nie musi on przebywać w gabinecie. Wskazane jest, aby na pierwszej wizycie u psychologa dziecięcego rodzice byli obecni. Kolejne mogą się odbywać bez udziału rodziców. Im starsze dziecko, tym mniejsza potrzeba angażowania opiekunów w proces.

7. Czy rodzice będą wiedzieć, o czym dziecko rozmawia z psychologiem?

Nie, psycholog nie ujawnia rodzicom treści rozmów z dziećmi. Obowiązuje go tajemnica. Rodzicom udziela jedynie rekomendacji np. co do tego, jak komunikować się z dzieckiem. Do ujawnienia treści rozmów może dojść jedynie w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia dziecka. 

O co pyta psycholog dziecięcy? Przykładowe pytania

Psycholog dziecięcy zadaje pytania zarówno dziecku, jak i rodzicom. Jedne i drugie pozwalają zrozumieć wewnętrzny świat dziecka i system rodzinny, w którym funkcjonuje.

Treść i forma pytań są dostosowane do etapu rozwoju dziecka. To samo pytanie może być zadane zupełnie inaczej w przypadku przedszkolaka i nastolatka.

Jakie pytania zadaje psycholog dziecięcy? O co może pytać na pierwszej wizycie? Oto przykładowe pytania:

• Co skłoniło was do wizyty?
• Jak trafiliście do gabinetu? Była to wasza decyzja czy np. sugestia pedagoga szkolnego?
• Czy podejmowaliście jakieś działania, aby pomóc dziecku? Jakie?
• Jakiego wsparcia oczekujecie?

Pojawią się także pytania dotyczące bezpośrednio dziecka. Mogą to być np.:

• Jak przebiegała ciąża?
• Jak przebiegał rozwój w pierwszych latach życia?
• Czy nauka mowy przebiegała prawidłowo? 
• Jak dziecko rozmawia z bliskimi i rówieśnikami?
• Czy coś w zachowaniu dziecka wzbudza wasz niepokój?

Inną grupę pytań stanowią te o historię i życie rodzinne. Psycholog dziecięcy może pytać:

• Czy rodzice dziecka są razem?
• Jak układają się relacje między rodzicami?
• Czy dziecko ma rodzeństwo?
• Jak wyglądają relacje z rodzeństwem?
• Jakie były ważne wydarzenia w życiu rodziny?
• Jak wygląda podział obowiązków w domu?
• Jak są podejmowane decyzje dotyczące życia domowego?
• Czy w rodzinie występowały poważne choroby? Jakie?
• Czy w rodzinie występowały choroby lub zaburzenia psychiczne, np. depresja albo uzależnienia?

To przykładowe pytania, które mogą się pojawić podczas pierwszego spotkania z psychologiem dziecięcym. Warto odpowiedzieć sobie na nie przed wizytą, aby przebiegła sprawniej.

Jak rozmawiać z psychologiem dziecięcym? Przede wszystkim szczerze, otwarcie i bez zatajania trudnych historii albo emocji. Dzięki temu specjalista będzie mógł lepiej pomóc Twojemu dziecku.

Jak przygotować dziecko na spotkanie z psychologiem?

Dziecko powinno być przede wszystkim poinformowane, że planujesz udać się z nim do psychologa dziecięcego. Nie wybieraj się na wizytę z zaskoczenia. Spotkanie ze specjalistą może wzbudzać obawy i rezerwę, a nawet niechęć i opór. Dlatego ważne jest, aby przygotować pociechę na konsultację psychologiczną.

Porozmawiaj z dzieckiem o wizycie. Stwórz przestrzeń na pytania i odpowiedz na nie najlepiej, jak umiesz. Nie kłam co do tego, kim jest psycholog i jaka będzie jego rola w spotkaniu, na które idziecie. Nie mów np. że jest przyjaciółką mamy albo ciocią. 

Dziecko powinno czuć twoje wsparcie. Upewnij je o nim. Na wizytę wybierz odpowiedni moment. Dobrze, aby nie zbiegała się ona w czasie z innymi trudnymi przeżyciami, np. wizytą u dentysty czy stresującym egzaminem w szkole. Jeśli dziecko jest małe, należy wziąć pod uwagę jego cykl dobowy i zadbać o to, aby było wyspane oraz najedzone.  

Na wizytę zabierz ulubioną zabawkę dziecka. 

Jeśli Twoje dziecko potrzebuje pomocy psychologa, masz kilka możliwości. Przedstawiamy je poniżej.

Psycholog dziecięcy na NFZ 

W państwowej ochronie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży wyróżnia się 3 tzw. poziomy referencyjne.

W ramach 1. poziomu referencyjnego usługi są świadczone przez Zespół/Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży. Świadczenia realizują specjaliści: psycholog, psychoterapeuta oraz terapeuta środowiskowy.

Lista świadczeń dostępnych w ramach 1. poziomu referencyjnego przedstawia się następująco:

• porada psychologiczna diagnostyczna
• porada psychologiczna
• sesja psychoterapii indywidualnej
• sesja psychoterapii rodzinnej
• sesja psychoterapii grupowej
• sesja wsparcia psychospołecznego
• wizyta, porada domowa lub środowiskowa
• wizyta osoby prowadzącej terapię środowiskową.

Mogą z nich skorzystać dzieci oraz młodzież do 21. roku życia do czasu ukończenia szkoły ponadpodstawowej. Osoby niepełnoletnie muszą mieć zgodę rodzica lub opiekuna prawnego na skorzystanie ze świadczeń.

Aby skorzystać ze świadczeń w ramach 1. poziomu referencyjnego, nie trzeba mieć skierowania. 

Drugi poziom referencyjny dotyczy usług psychiatrycznych i wymaga skierowania.

Trzeci poziom referencyjny jest realizowany przez szpitale i inne ośrodki zapewniające całodobową opiekę. Poza sytuacjami zagrażającymi życiu i zdrowiu wymaga skierowania. 

Czy trzeba mieć skierowanie do psychologa dziecięcego na NFZ?

Nie trzeba mieć skierowania, aby odbyć wizytę u psychologa dziecięcego w ramach NFZ, o ile świadczenie realizuje ośrodek działający na 1. poziomie referencyjnym, a zakres świadczenia nie wykracza poza ten przewidziany dla 1. poziomu.

Dokładne informacje, a także wykaz ośrodków dla każdego poziomu referencyjnego znajdziesz na stronie NFZ. 

Prywatne konsultacje z psychologiem dziecięcym

Poza państwowym systemem opieki funkcjonuje też prywatny. W jego ramach możesz skorzystać z usług psychologa dziecięcego w przychodni psychologiczno-pedagogicznej albo z pomocy specjalisty prowadzącego prywatną praktykę.

Usługi te są płatne. Nie trzeba mieć skierowania, aby odbyć prywatną wizytę u psychologa dziecięcego. 

Jak wybrać psychologa dziecięcego? 

Zwróć uwagę na jego doświadczenie, wykształcenie, ukończone kursy i obszary, w jakich się specjalizuje, a także nurty psychoterapeutyczne, w jakich pracuje. Pamiętaj, że psycholog i psychoterapeuta to dwie różne profesje. Psychoterapię mogą prowadzić osoby, które ukończyły akredytowane szkoły psychoterapeutyczne. 

Źródła:
https://cbt.pl/poradnie/przygotowanie-dziecka-do-pierwszej-wizyty-u-specjalisty/
https://psychomedic.pl/o-co-pyta-psycholog-dzieciecy/
https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/informacje-o-swiadczeniach/ochrony-zdrowia-psychicznego-dzieci-i-mlodziezy/