Co robić, gdy dziecko zaczyna przeklinać? Porady ekspertki dla rodziców

Dzieci najszybciej uczą się poprzez naśladownictwo. Tak jak nauczyły się słów „rower”, „bluzka” czy „mleko”, tak samo mogą powtórzyć i zastosować przekleństwo adekwatnie do sytuacji. W zależności od Twojej reakcji, dziecko zdecyduje, czy dalej używać tego słowa, czy z niego zrezygnować. 

Prawdopodobnie Twoje czteroletnie dziecko usłyszało to słowo w konkretnej sytuacji i skojarzyło je z daną reakcją. Na przykład, jakiś dorosły, pod wpływem silnych emocji, uderzając się w kolano, zacisnął zęby i wysyczał przez nie „soczyste” określenie. Albo stojąc w korku, chciał pośpieszyć kierowców i użył przekleństwa. Co zauważa dziecko? Że słowa mają moc. Jeśli taka sytuacja powtarza się regularnie, dziecko może nauczyć się stałego schematu postępowania i uznać to za normalne zachowanie.

Czy można określić wiek, w którym dziecko zaczyna przeklinać? Już dwulatek może używać wulgaryzmów, najczęściej powtarzając zasłyszane słowo w swoim otoczeniu – w domu, telewizji, na podwórku czy w sklepie. Trzy- i czterolatek może już sprawdzać reakcje rodziców po wypowiedzeniu „zakazanego słowa”. Nastolatek będzie używał przekleństw bardziej świadomie – czasami, by podkreślić swoje emocje, a czasami, by zamanifestować bunt przeciwko rodzicom, społeczeństwu czy nauczycielom.

Czy tylko rodzice mają wpływ na kształtowanie zachowań dzieci? Zdecydowanie nie! Przyjrzyjmy się całemu środowisku, w jakim funkcjonuje dziecko. Babcia, dziadek, wujkowie to osoby, które modelują swoim zachowaniem tak samo, jak rodzice. 

Starszy brat czy siostra cioteczna to również idealni nauczyciele. Dzieci często chwalą się między sobą nowymi umiejętnościami. Znajomość słów, które często przedstawiane są jako „dozwolone tylko dla dorosłych”, tym bardziej kusi. 

Dzieci bawiące się w dorosłych mogą wplatać przekleństwa do swojego języka. Nastolatkowie, chcąc być zauważeni i zaakceptowani przez rówieśników, mogą używać przekleństw jako odważnej formy komunikacji, podkreślając swoją pewność siebie, niezależność i przynależność do „świata dorosłych”.

Wychodzi na to, że nie ma sposobu, aby całkowicie uchronić dzieci przed przeklinaniem.

W takim razie, co należy zrobić, gdy zauważasz, że dziecko przeklina? Najpierw ochłoń, nie reaguj emocjonalnie i zastanów się nad tymi sześcioma punktami:

1. Przyjrzyj się sobie. Może brzydkie słowa nie są wpisane w Twój język na stałe, ale pod wpływem silnych emocji regularnie powtarzasz jedno przekleństwo.
2. Analizuj swoje zachowanie. Zwróć uwagę na to, JAK reagujesz, gdy Twój maluch wypowie brzydkie słowo. Zarówno uśmiech, sygnał, że nas to śmieszy, jak i krzyk oraz groźby nie są dobrym pomysłem. Skrajne emocje mogą zachęcić do powtórzenia niewłaściwego zachowania.
3. Zbadaj otoczenie dziecka. Jeśli nie masz sobie nic do zarzucenia, zapytaj, czy takie słowa są używane przez dzieci w przedszkolu lub szkole, i jaka jest na nie reakcja nauczycieli. Rodzice i opiekunowie powinni mieć spójny system reagowania. Rozmowa z nauczycielem pozwoli ustalić, skąd dziecko zna te słowa.
4. Monitoruj dostęp do Internetu. Coraz młodsze dzieci mają dostęp do Internetu, a współczesne filmiki nie zawsze przedstawiają wartościowe treści. Sprawdzaj, bądź ciekawy i dowiaduj się, kogo Twoje dziecko słucha i jakimi treściami się otacza w Internecie. Możliwe, że nieświadomie wprowadziło do swojego języka przekleństwa i używa ich spontanicznie, uznając, że to nic złego.
5. Zwróć uwagę na swoje reakcje. Zastanów się, czy przy okazji używania brzydkich słów Twoje dziecko coś dostaje – np. Twoją uwagę. Jeśli wzmocnisz jego zachowanie śmiechem czy komentarzem, a dziecko będzie potrzebowało Twojej uwagi, to za każdym razem, by ją uzyskać, powie przekleństwo.
6. Ignoruj pierwsze przekleństwa. Jeśli dziecko po raz pierwszy wypowiedziało przekleństwo, spróbuj to zignorować i nie dawaj temu zachowaniu uwagi. Może zasłyszało je przypadkiem i nie będzie go powtarzało. Jeśli jednak nadal przeklina, spokojnie zareaguj. Zapytaj, czy dziecko wie, co oznacza to słowo. Wytłumacz, dlaczego jest uznawane za niewłaściwe i jakie konsekwencje może mieć jego używanie w relacjach z innymi, np. niechęć do dziecka.

Jeśli zauważysz, że Twoje dziecko w wieku szkolnym używa przekleństw, aby regulować emocje, np. gdy jest złe lub zdenerwowane, pomóż mu znaleźć inne sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Może to być zamiana wulgarnego słowa na inne, oddychanie, nazywanie tego, co czuje. 

Pamiętaj, że skoro dziecko uczy się przez modelowanie, Twoim zadaniem jest pokazanie mu, jak radzić sobie ze złością i frustracją inaczej niż używając przekleństw.

Czy przeklinania można oduczyć? Tak, jeśli przemyślisz powyższe punkty i wprowadzisz odpowiednie zmiany. Czytaj z dzieckiem dużo książek, aby poznawało nowe sformułowania i rozszerzało swój zasób słownictwa. Pomoże to w rozwijaniu zdolności komunikacyjnych i zastąpieniu wulgaryzmów bardziej akceptowanymi wyrazami. Również nauka właściwego radzenia sobie z emocjami, poprzez intencjonalną edukację emocjonalną, pomoże dziecku wyrażać swoje potrzeby w odpowiedni i zrozumiały sposób, bez zbędnych przekleństw! 

Podsumowując, przeklinanie u dzieci jest naturalnym etapem ich rozwoju językowego i emocjonalnego, ale wymaga odpowiedniej reakcji rodziców. Kluczem do świadomego oduczenia dziecka rzucaniem wulgaryzmami jest spokój, cierpliwość i konsekwencja w działaniach. 

Pamiętaj, że Twoje dziecko naśladuje Twoje zachowania, więc warto być dla niego dobrym wzorem. Wspólne rozmowy, tłumaczenie znaczenia słów oraz nauka alternatywnych sposobów wyrażania emocji mogą przynieść pozytywne efekty. 

Najważniejsze, abyś jako rodzic nie bagatelizował problemu, ale jednocześnie nie nadawał mu zbyt dużego znaczenia. Dzięki odpowiedniemu podejściu i wsparciu, Twoje dziecko nauczy się, jak właściwie komunikować swoje emocje i potrzeby.